حکم شرعی قسم دروغ

قسم دو نوع است:

الف: قسم براى انجام يا ترك كارى در آينده.

ب: قسم براى اثبات يا نفى چيزى.

نوع اول: اگر قسم بخورد كه كارى را انجام دهد يا ترك كند مثلا قسم بخورد كه روزه بگيرد، يا سیگار نکشد، چنان چه عمداً مخالفت كند، بايد كفّاره بدهد؛ يعنى يك بنده آزاد كند، يا ده فقير را سير كند، يا آنان را بپوشاند، و اگر اينها را نتواند بايد سه روز پى در پى، روزه بگيرد.

نوع دوم: كسى كه براى اثبات يا نفى چيزى قسم مى‏خورد، اگر حرف او راست باشد قسم خوردن او مكروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان بزرگ است، ولى كفاره قسم را ندارد. اما اگر براى اين كه خودش يا مسلمان ديگرى را از شر ظالمى نجات دهد، قسم دروغ بخورد اشكال ندارد، بلكه گاهى واجب مى‏شود، امّا اگر بتواند توريه كند؛ يعنى: موقع قسم خوردن طورى نيّت كند كه دروغ نشود بنابر احتياط واجب بايد توريه نمايد؛ مثلا اگر ظالمى بخواهد كسى را اذيت كند و از انسان بپرسد كه او را نديده‏اى؟ و انسان يك ساعت قبل او را ديده باشد، می تواند بگويد او را نديده‏ام به اين قصد كه از پنج دقيقه پيش نديده‏ام.[1]

---

[1] توضيح المسائل مراجع، ج ‏2، ص 623، انتشارات جامعه مدرسین، قم، چاپ هشتم، سال 1424 ق.