کپی شد
حکم سرمایه‌گذاری در بورس و خرید و فروش سهام
پرسش 1: این جانب در حال حاضر در بازار بورس سهام و ارز (بر پایه کوتاه مدت و بلند مدت) مشغول به تجارتم، اما می‌خواهم نظر اسلام را در خصوص خرید و فروش سهام به طریق سریع و حرفه‌ای که به «Day Trading» یا تجارت روز معروف است (که از بالا پایین شدن قیمت سهام در آن روز سود می‌برند)، بدانم که آیا این کار حلال است؟
پاسخ:
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
به طور کلی فعالیت در بورس و خرید سهام و تعیین سود سالانه برای آن، که بر طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی و به تأیید شورای محترم نگهبان قانون اساسی رسیده انجام می‌گیرد، محکوم به صحّت و حلیّت است.[1]
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
خرید و فروش سهام صحیح است، البته اگر معاملات شرکت سهامى حرام باشد، مثل آن که به داد و ستد شراب و یا معاملات ربوى مشغول باشد، خرید سهام آن، و مشارکت در این معاملات جایز نیست.[2]
حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی (مد ظله العالی):
خريد و فروش سهام شركت‌هاى سهامى، در صورتى كه در آن شركت‌ها معاملات حرام؛ مانند معاملات ربوى انجام نشود، جايز است، و خريد و فروش سهام شركت‌هايى كه معاملات حرام انجام مى‌دهند در صورتى كه سودِ حاصلِ از حرام، جزء سرمايه شركت باشد، جايز نيست، و در غير اين صورت خريد و فروش خودِ سهام جايز است، ولى بايد از درآمدهاى حرامِ آن پرهيز شود.[3]
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
بورس هرگاه مربوط به سهام كارخانه‌ها یا مراكز اقتصادى دیگر باشد كه وجود خارجى دارند، و مقدار سهم و قیمت آن كاملا روشن باشد، مانعى ندارد.[4]
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
اگر با یكی از عناوین معاملات شرعی با وجود شرایط صحت آن انجام شود مانع ندارد. و الله العالم.[5]
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی):
خرید و فروش سهام بلا مانع است، مگر آن که معامله صورت‌های دیگری داشته باشد. [6]
حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):
بهره‌گیری از نوسانات قیمت در کوتاه مدت و حتی یک روز و کمتر در صورتی که معامله واقعی و غیر‌صوری باشد و در چارچوب قوانین و مقررات و نیز ضوابط شرعی انجام شود، جایز است.[7]
سرمایه‌گذاری در بورس با دو شرط جایز است:
1. ضوابط شرعی در طراحی ساختار این بازار بورس رعایت شده باشد؛ به گونه‌ای که در خصوص معاملاتی که شما انجام می‌دهید، مانعی در اجرای ضوابط قانونی و شرعی پدید نیاید.
2. در شرکت‌هایی سرمایه‌گذاری شود، که فعالیت‌شان قانونی و با رعایت ضوابط شرعی باشد.[8]
پرسش 2: خرید و فروش سهامی که شرکت‌های صنعتی یا تجاری یا بعضی از بانک‌ها در معرض فروش میگذارند، چه حکمی دارد؟ بدین ترتیب که شخصی یکی از آن سهام را میخرد و در بازار بورس مورد خرید و فروش و معامله قرار می‌گیرد و در نتیجه قیمت آن از قیمت خرید بیشتر یا کمتر میشود و میدانیم که خود سهم مورد خرید و فروش قرار می‌گیرد نه سرمایه. همچنین در صورتی که شرکت‌های مزبور فعالیت‌های ربوی داشته باشند یا در این مورد شک داشته باشیم، مسأله چه حکمی دارد؟
پاسخ:
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
اگر ارزش مالی سهام کارگاه، کارخانه، شرکت و یا بانک به اعتبار خود سهام و براثر اعطای اعتبار به آنها توسط کسی که انجام این کار به وسیله او صحیح است، باشد، خرید و فروش آن اشکال ندارد و همچنین اگر به اعتبار قیمت کارگاه، شرکت، کارخانه و یا بانک و یا سرمایه آنها باشد، با توجه به این که هر سهمی بیان‌گر جزئی از آن است، در نتیجه خرید و فروش سهام اشکال ندارد به شرطی که علم به مجموع سهام شرکت و امور دیگری که عرفاً برای رفع غرر، علم به آنها لازم است داشته باشد و فعالیت‌های شرکت یا کارِ کارخانه و کارگاه و یا بانک شرعاً حلال باشد.[9]
[1]. سایت اسلام‌کوئست، فعالیت در بازار بورس و سهام و ارز، کد سایت en21490.
[2]. همان؛ سایت رسمی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی، «پرسش و پاسخ: بورس».
[3]. دفتر مرجع عاليقدر شيعه حضرت آيت الله العظمى وحيد خراسانى، «خريد و فروش سهام شركت‌هاى سهامى و حكم سود حاصل از حرام»، مسأله ۲۸۵۹.
[4]. پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی، «سرمایه گذاری در بورس».
[5]. پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی، «برخي سؤالات بيشتر پرسيده شده».
[6]. سایت اسلام کوئست، فعالیت در بازار بورس و سهام و ارز، کد سایت en21490.
[7]. پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله هادوی تهرانی.
[9]. دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه ای، استفتائات، احکام شرکت، سؤال 1695.