حکم روزه در ایام شیوع بیماری کرونا

پرسش: حکم روزه گرفتن در شرایط شیوع ویروس کرونا چیست؟

پاسخ:

حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):

روزه به عنوان یک تکلیف الهی در حقیقت نعمت خاص خداوند بر بندگان است و از پایه‌های تکامل و اعتلای روحی انسان به شمار می‌رود و بر امّت‌های پیشین نیز واجب بوده است. از آثار روزه، پدید آمدن حالت معنوی و صفای باطن، تقوای فردی و اجتماعی، تقویت اراده و روحیه مقاومت در برابر سختی‌هاست و نقش آن در سلامت جسم انسان نیز روشن است و خداوند اجر عظیمی برای روزه‌داران قرار داده است. روزه از ضروریات دین و ارکان شریعت اسلام است و ترک روزه ماه مبارک رمضان جایز نیست، مگر آن‌که فرد، گمان عقلایی پیدا کند که روزه گرفتن موجب ایجاد بیماری، تشدید بیماری و یا افزایش طول بیماری و تأخیر در سلامتی می‌شود؛ پس در این موارد روزه ساقط، ولی قضای آن لازم است.

بدیهی است در صورتی‌که این اطمینان از گفته پزشک متخصّص و متدیّن نیز به دست آید، کفایت می‌کند؛ بنابراین، اگر فردی نسبت به امور یاد شده خوف و نگرانی داشته و این خوف، منشأ عقلایی داشته باشد، روزه ساقط، ولی قضای آن لازم است.[1]

حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدّظله‌العالی):

این مطلب (سفارش پزشکان به استفاده زیاد از مایعات جهت عدم ابتلا به این بیماری) -بر فرض صحت- مانع از وجوب روزه نمی‌شود، مگر برای کسی که پس از رسیدن این مطلب به او، بر خود بترسد که اگر روزه بگیرد به این بیماری مبتلا خواهد شد و راهی برای کاهش احتمال ابتلا وجود نداشته باشد، به طوری که [عنوان] ترس از بیماری بر او صدق نکند -هرچند با ماندن در خانه و به کارگیری سایر اقدامات احتیاطی یادشده- و اما افراد دیگر باید روزه بگیرند.[2]

حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مدّظله‌العالی):

اگر با تغییر شرایط؛ مثلاً با ماندن در منزل، تحرّک کمتر، رعایت نکات بهداشتی و مصرف غذاها و نوشیدنی‌های تقویتی، بتواند احتمال متعارف ضرر را دفع کند و ایجاد چنین شرایطی موجب مشقّت شدید نشود، باید چنین کند و روزه بگیرد، اما اگر بنا به گفته پزشکان متخصّص، روزه گرفتن برای فردی، احتمال ابتلای او به این بیماری و آسیب دیدن وی را افزایش دهد، نباید روزه بگیرد.[3]

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدّظله‌العالی):

به‌طور کلی روزه برای هر مسلمانی در ماه مبارک رمضان واجب است و افطار بدون عذر شرعی، علاوه بر قضا، کفّاره عمد دارد. بلی، اگر کسی خوف عقلائی ضرر ابتلاء به بیماری یا تشدید آن داشته باشد افطار نماید و قضاء آن را به‌جا آورد. واللّه العالم.[4]

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدّظله‌العالی):

در صورتی که واقعا روزه گرفتن خوف ضرر داشته باشد (آن هم به تصدیق اطباء حاذق و متدیّن)، در این صورت می‌توانند روزه نگیرند. البته مبادا اشخاص این موضوع را بهانه‌ای برای روزه‌خواری قرار دهند.[5] ]هم‌چنین[ سختی کار مجوز افطار روزه نمی‌گردد و چنان‌چه بتواند، بايد ساعت کاری خود را تغيير دهد و يا در ماه رمضان کارهای سبک‌تری انجام دهد. در غير اين صورت، تنها مجوز افطار اين است که در برخی روزها (مثلاً هفته‌ای 3-4 روز) قبل از ظهر به مقدار مسافت شرعی از شهر خارج و در آن‌جا افطار کند و برگردد و تا ماه رمضان سال آينده قضای آن را به‌جا آورد.[6]

حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):

روزه در ماه رمضان واجب است؛ مگر در صورتی که به گفته کارشناسان مورد اعتماد، روزه گرفتن احتمال ابتلا به کرونا را به مقدار عقلایی و قابل توجه افزایش دهد، یا تشدید عوارض بیماری در مبتلایان را در پی داشته باشد که در این صورت حرام و باطل خواهد بود و ظاهراً هنوز بررسی‌های تخصّصی چنین چیزی را تأیید نمی‌کند.[7]

[1]. سایت اسلام‌کوئست، «روزه‌داری و شیوع کرونا».

[2]. همان.

[3]. همان.

[4]. پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله الشریف).

[5]. پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله الشریف)، «حکم روزه در شرایط شیوع بیماری کرونا».

[6]. همان، «روزه مشاغل سخت در شرایط کرونایی».

[7]. سایت اسلام‌کوئست، «روزه‌داری و شیوع کرونا».