حکم ارتداد زنان

اسلام برای پیش گیری از حوادث سوئی که ممکن است از راه تغییر مذهب دامنگیر جامعه اسلامی شود، صریحاً دستور می‌دهد، اگر مرد مسلمانی که از پدر و مادر مسلمان متولد شده «مرتد» شود که به او «مرتد فطری» گفته می شود، کیفر او اعدام است، ولی چنان‌چه از پدر و مادری غیر مسلمان متولد شده‌باشد بعد اسلام اختیار کند سپس کافر گردد که به او «مرتد ملی» گفته می‌شود، برای مدتی او را امر به توبه کنند چنان‌چه نپذیرفت او را نیز اعدام کنند.[1]

اما اگر زن مرتد شود اسلام برای او کیفر آسان‌تری قرار داده‌است.[2] با این توضیح که زن مرتد (ملی یا فطری) کشته نمی‌شود، بلکه او را به توبه فرا می خوانند. چنانچه توبه کرد او را آزاد می کنند در غیر این صورت در زندان باقی می ماند و به هنگام نماز او را تازیانه زده و در تنگنای معیشتی قرار می‌دهند.[3]

باید توجه داشت از دیدگاه اسلام  همه انسان‌ها (زن و مرد) در خلقت یکسان هستند،[4] و نسبت به یک دیگر برتری ندارند و تنها ملاک برتری تقوای الهی است.[5]

اما به هرحال هریک از دو جنس زن و مرد دارای ویژگی‌های روحی، روانی و جسمی خاص خود است که او را از دیگری متمایز می سازد؛ مثلاً همه ما می دانیم که زن از بعد روحی و روانی دارای عواطف و احساسات شدیدتری است و شاید بتوان گفت که در روایت امیر المومنین (علیه السلام): “المرأة ریحانة و لیست بقهرمانة”؛ زن گل است نه قهرمان،‏[6] همین حقیقت نهفته است.

این مطلب، حقیقتی است که یافته‌های محققان و دانشمندان نیز بر آن گواهی می‌دهد.

لذا اگر احکام و قوانین، بدون توجه به هرگونه تفاوت و اختلاف جعل شود خلاف مصلحت تشریع و تقنین بوده و مصالح جامعه آن‌طور که باید تأمین نمی‌شود؛ از این رو برخی تکالیف و احکام مربوط به زن و مرد و از جمله حکم ارتداد با یک دیگر متفاوت است.

بنابراین نظر به این‌که زن‌ها از لحاظ سازمان دفاعی و فکری نوعاً با مردها متفاوت هستند و زودتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند. چنان‌چه مرتد شوند اسلام برای آن‌ها کیفر آسان‌تری قرار داده است.

بر همین اساس عقل انسان قادر به درک کامل ملاکات (مصالح و مفاسد) و چرائی احکام نیست و آن‌چه که به عنوان فلسفه برخی از احکام (از جمله حکم ارتداد) بیان می‌شود اگر متکی به منابع وحیانی نباشد و معصومان (علیهم السلام) حکمت آن را نفرموده‌باشند، در حد یک احتمال است.