کپی شد
حکمت الاهی و دعا
تحقق برخى از مقدرّات الاهى با دعاى بنده و مشروط به دعا كردن است، بدين معنا كه اگر بنده دعا كند و بخواهد، مصلحت الاهى به عطا كردن تعلق مىگيرد و اگر دعا نكند مصلحتى در كار نيست و براى او مقدور نمىشود.[1]
بنابراین، دعا هم یکی از اسباب است همانند اسباب دیگر؛ یعنی ممكن است خداوند متعال مقدر كرده باشد كه شخص فقط به وسيلۀ دعا كردن صاحب فرزند شود، و تا دعا نكند، به او اولاد ندهد، هر چند كه به همۀ وسائل ظاهرى متوسل شود.[2]
در روایات مختلفی که به آن اشاره خواهیم کرد؛ این امر ثابت می شود که دعا به تنهایی بر وقایعی که قرار بوده رخ دهد بسیار تاثیرگذار است؛ تا جائی که قضاء الاهی را می تواند تغییر دهد.
برای روشن شدن این بحث به چند روایت می پردازیم.
رسول خدا (ص) فرموده اند: ” لا يردّ القضاء الا الدعاء”[3] قضا را رد نمىكند مگر دعا.
از امام صادق (ع) روايت شده است كه فرمود:” الدعاء يرد القضاء بعد ما ابرم ابراما”[4] دعا قضا را بعد از آن كه تا حدى حتمى شده ردّ مىكند.
از امام موسى کاظم (ع) است كه فرمود: بر شما باد دعا كردن، كه دعا و درخواست از خداى عز و جل بلا را رد مىكند هر چند كه آن بلا مقدر شده قضايش رانده شده باشد، و تا مرحله اجرا جز امضاى آن فاصلهاى نمانده باشد، در همين حال هم اگر از خداى تعالى درخواست شود آن بلا را به نحوى كه خود مىداند بر مىگرداند.[5]
همچنین از امام صادق (ع) روايت شده است كه فرمود: دعا، قضاى مبرم و حتمى را بر مىگرداند، پس دعا بسيار كنيد، كه كليد همۀ رحمتها و رستگارىها و كليد برآمدن هر حاجت است، و مردم به آن چه نزد خدا دارند نمىرسند مگر به دعا، چون هيچ درى نيست كه وقتى بسيار كوبيده شود به روى كوبنده باز نگردد.[6]
بنابر این با توجه به آنچه در روایات آمده است معلوم می شود همان خدای حکیمی که بنده اش را مبتلا به بلا می کند؛ او را حین گرفتاری امر به دعا کرده و می گوید که در صورتی تو را نجات می دهم که رو به من کرده و دست نیاز به سویم دراز کنی و مرا بخوانی. در نتیجه مبتلا شدن مطابق با حکمت بوده و رفع آن به وسیلۀ دعا نیز چنین است.
همچنین دقت به این مطلب لازم است که حکیم بودن خداوند، دلیل نمی شود که اراده از انسان ها گرفته شود بلکه عمل هر انسانی از افعال خودش سرچشمه می گیرد؛ لذا با دعا کردن می توان جلوی بدی ها و شروری که در آینده قرار است رخ دهد را گرفت. بنابر این، چنین نیست که انسان ها در کارهایشان به یک نحوه جبر گرفتار باشند و همۀ اتفاقاتی که برایشان می افتد علتش خداوند باشد؛ بلکه –مشیت الاهی بر این است که- خود انسان می تواند به وسیلۀ اعمالش آیندۀ خویش را رقم زند.
هم چنین در فائده دعا همین بس که خداوند در کتاب شریفش در سورۀ فرقان آیۀ 77 خطاب به پیامبر اکرم (ص) فرموده است: “بگو اگر دعاى شما نباشد، پروردگارم هيچ اعتنايى به شما نمىكند”.
یعنی خداوند به واسطۀ دعاهای بندگان است که به ایشان توجه می کند.
برای مطالعه بیشر در این مورد می توانید به نمایه های زیر مراجعه کنید:
2646 (سایت اسلام کوئست: 2772) (منافات نداشتن دعا با خواست خداوند).
8961 (سایت اسلام کوئست: 9037) (هدف از دعا).
[1] برگرفته از محمد باقر شهيدى، دعاها و تهليلات قرآن، ص 43.
[2] بر گرفته از: نمايه: شرايط استجابت حتمى دعا، سؤال 197 (سایت اسلام کوئست: 983): در چه شرايطى دعا حتماً مستجاب مىشود؟
[3] مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج90، ص 294،موسسه الوفاء، بیروت، 1404 هـ ق.
[4] بحار الانوار، ج90، ص 295.
[5] بحار الانوار، ج90، ص 295.
[6] بحار الانوار، ج90، ص 299.