حواریون و اصحاب حضرت عیسی (علیه السّلام)

حضرت عیسی (علیه السلام)؛ به جهت جایگاه والای خود، اصحاب و یارانی داشته که برخی از آنها جزو یاران خاص آن حضرت بوده‌اند که در ذیل به آنها اشاره می شود:

حواریون و شخصیت آنها

لقب یاران خاص حضرت عیسی (علیه السلام)، «حَواری» است که جمع آن «حواریون» یا «حواریین» می باشد. در قرآن کریم، واژه «حواریون» سه بار[1] و «حواریین» دوبار[2] ذکر شده که در همه موارد برای اشاره به یاران خاص حضرت عیسی (علیه السلام) است.

قرآن کریم، در عباراتی مدح آمیز و کوتاه و با تعابیری تقریبا مشابه، درباره ایمان و یاری رساندن حواریون به خدا و رسولش، سخن به میان آورده و ایشان را افرادی مؤمن و نمونه، از حیث اجابت دعوت خدا و پیامبرش معرفی نموده است.[3]

در متون حدیثی شیعه نیز، به مناسبت‌های گوناگون، از حواریون عیسی (علیه السلام) سخن به میان آمده است. امام رضا (علیه السلام) در پاسخ به پرسش راوی درباره وجه نام‌گذاری حواریون فرمود: «اما مردم (عامّه) می‌گویند که ایشان را براى آن جهت حوارى می‌نامند که لباس‌شوى بودند و لباس‌ها را به شستن از چرک و کثافات پاک می‌کردند، و این اسمى است مشتق از (خُبز حُوار) یعنى نان سفید خالص، و لیکن ما (ائمه) می‌گوئیم براى آن جهت ایشان را حواریون نامیدند که هم خود خالص شده بودند و هم دیگران را به‌ موعظه و نصیحت و پند و اندرز از اخلاق بد و آلودگى به گناهان پاک می‌نمودند (و بر حذر می‌داشتند).».[4]

تعداد حواریون

به نظر می رسد میان مفسران قرآن کریم، بر سر تعداد حواریون اختلافی نیست و همگی، ایشان را دوازده تن برشمرده‌اند.[5] در برخی تفاسیر نام‌های آنان به این ترتیب ذکر شده است: «1- پطرس 2- اندریاس 3- یعقوب 4- یوحنا 5- فیلوپس 6- برتولولما 7- توما 8- متى 9- یعقوب ابن حلفا 10- شمعون، ملقب به «غیور» 11- یهودا برادر یعقوب 12- یهوداى اسخریوطى که به مسیح خیانت کرد».[6]

برخی نیز اسامی زیر را نقل کرده اند: «1. شمعون الصفا 2. شمعون القنانی 3. یعقوب بن زندی 4. یعقوب بن حلقی (حلفا) 5. قولوس (فیلیفوس) 6. مارقوس 7. یوحنا 8. لوقا 9. توما 10. اندراوس (اندرواس) 11. برثملا (مصحف برثلما) (برطلمی) 12. متی.[7]

امام رضا (علیه السلام)  در مناظره با عالم مسیحی (جاثلیق)، عده حواریون را دوازده تن برشمرده و بافضیلت‌ترین و داناترین آنها را لوقا دانسته است.[8]

=[1]. آل عمران، ۵۲؛ مائده، 112؛ صف، ۱۴.

[2]. مائده، ۱۱1؛ صف، ۱۴.

[3]. آل عمران، ۵۲؛ مائده، 111؛ صف، ۱۴.

[4]. صدوق، محمد بن على‏، علل الشرائع‏، ج 1، ص 80‏ و 81؛ صدوق، محمد بن على‏، عيون أخبار الرضا (عليه السلام)، ‏محقق / مصحح: لاجوردى، مهدى، ج 2، ص 79.‏

[5]. بلخى، مقاتل بن سليمان، تفسير مقاتل بن سليمان، تحقیق: شحاته، عبداللّه محمود، ج 1، ص 517؛ طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البيان فى تفسير القرآن،  مقدمه: بلاغی، محمد جواد، ج 2، ص 757؛ فخر رازى، محمد بن عمر، مفاتيح الغيب، ج 29، ص 532.

[6]. مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج 2، ص 565  و 566، به نقل از إنجيل متّى و لوقا، باب 6.

[7]. ابن الجوزي، عبد الرحمن بن علي، المدهش، محقق: قباني، مروان، ج 1، ص 65.

[8]. صدوق، محمد بن على‏، التوحيد، محقق / مصحح: حسينى، هاشم، ص 421.