حق تقدم در مسجد

در فقه اسلامی از برخی امور، تحت عنوان «مشترکات» بحث می شود. مشترکات اموری هستند که اختصاص به شخص یا اشخاص معینی ندارند، بلکه همه حق بهره برداری از آن را دارند. راه ها، کوچه ها، مدارس، برخی از آبها، مساجد و … از مصادیق مشترکات به شمار می آیند. با اینکه همگان حق استفاده از مشترکات را دارند، ولی برای کسانی که در بهره برداری از آنها حق تقدم داشته باشند، نوعی اولویت نسبت به دیگران ایجاد می شود. بنابراین چنانچه یکی از مؤمنان در حال استفاده از مکان خاصی از مسجد برای نماز یا سایر عبادات و اعمالی که در مسجد روا است، باشد؛ دیگری نمی تواند او را از این مکان براند. این کار علاوه بر آنکه آزار و اذیت مؤمن است، نوعی غصب نیز محسوب می شود. در کلمات فقیهان به این حق اولویت تعبیر به (حق سبق) می شود و تحت عنوان (قاعده من سبق)، مباحث نسبتا گسترده ای پیرامون آن شده است. سیره مسلمین نیز همواره بر اساس شناسایی حق تقدم استوار بوده است. افزون بر این، حق تقدم در روایاتی که از طریق شیعه و سنی نقل شده است، نیز مورد تأیید تصریح شارع قرار گرفته است.