حضرت عباس (علیه السّلام) در کنار امیرالمؤمنین (علیه السلام)

آن چه از سخنان و سیره امیرالمؤمنین (علیه السلام) در اهتمام به تربیت فرزندانی که در همه ابعاد انسانی و اسلامی نمونه همه اعصار باشند برمی‌آید، گویای آن است که آن حضرت همّ فراوانی مبنی بر تربیت فرزندان خود مبذول می‌داشتند.[1] قطعا در مورد عباس (علیه السلام) نیز همه جنبه های روحی، اخلاقی و حتی جسمانی را مورد نظر قرار می‌دادند، اما با نگاهی به منابع تاریخی و روایی درمی‌یابیم که گزارش خاصی در باره دوران کودکی و همراهی عباس (علیه السلام) با پدر، موجود نیست. با عنایت به سیره امیر المؤمنین در تربیت فرزندان کودک و نوجوانش که در کنار پدران خود مهارت های زندگی را می‌آموختند، به دست می‌آید که آن حضرت نسبت به فرزندش عباس نیز اهتمام بسیار داشت. وی علاوه بر ویژگی های وراثتی که از پدرش به ارث برده بود، قطعا در فعالیت های روزانه، اعم از کمک به پدر در آبیاری نخلستان ها، جاری ساختن نهرها، حفر چاه ها و نیز بازی های نوجوانانه که موجب تقویت قوای جسمانی او می‌شده است، فعالیت داشته است.

البته برخی از نویسندگان مطالبی را در باره دوران کودکی و نوجوانی وی ذکر کرده اند که به بعضی از آن ها اشاره می‌شود:

1. روزی امیرالمؤمنین (علیه السلام) در مسجد نشسته و با اصحاب و یاران خود گرم گفت وگو بود که مردی شمشیر گرانبهایی را برای ایشان هدیه آورد. در همین لحظه، عباس (علیه السلام) که نوجوانی نورسیده بود، وارد مسجد شد. سلام کرد و در گوشه ای ایستاد و به شمشیری که در دست پدر بود، خیره ماند. امام متوجه شگفتی و دقت او گردید و فرمود: «فرزندم! آیا دوست داری این شمشیر را به تو بدهم؟ عباس گفت: آری! امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: جلوتر بیا! عباس پیش روی پدر ایستاد و امام با دست خود، شمشیر را بر قامت بلند او حمایل نمود. سپس نگاهی طولانی به قامت او نمود و اشک در چشمانش حلقه زد. حاضران گفتند: یا امیرالمؤمنین! برای چه می‌گریید؟ امام پاسخ فرمود: گویا می‌بینم دشمن پسرم را احاطه کرده و او با این شمشیر به راست و چپ دشمن حمله می‌کند تا اینکه دو دستش قطع می‌گردد …».[2]
2. برخی از گزارشات نیز از حضور وی در جنگ صفین حکایت دارند که به طور مستقل به آن پرداخته خواهد شد.[3]

[1]. امیرالمؤمنین، علی بن ابی‌طالب (علیه السلام)، نهج البلاغه، گردآورنده: شریف الرضی، محمد بن حسین، ترجمه و شرح: فیض الاسلام اصفهانی، سید علی نقی، ص 906.

[2]. الناصری، محمدعلی، مولد العباس بن علی (علیه السّلام)، ص 61 و ۶۲.

[3]. دينورى‏، احمد بن داود، الأخبار الطوال، تحقيق: عامر، عبدالمنعم، مراجعه: شيال، جمال الدين، ص 167؛ حائری مازندرانی، محمدمهدی، معالی السبطین، ج 2، ص 437؛ موسوی مقرم، عبد الرزاق، العبّاس (عليه السلام)، تحقيق: الحسّون، محمّد، ص 153؛ خوارزمى‏، موفق بن احمد،‏ المناقب، ص 227.