حضرت عباس (علیه السّلام) در زمان امامت امام حسن (علیه السّلام)

گزارش زیادی از حضور حضرت عباس (علیه السلام) در زمان امام حسن مجتبی (علیه السلام) در تاریخ نیامده، ولی با این حال حضور پر رنگ حضرت عباس در کنار امام حسن (علیهما السلام) طبیعی است. دوران خلافت امام مجتبی (علیه السلام) بسیار کوتاه بود. حضرت مدت شش ماه و چهار روز در کوفه خلافت کرد. امام مجتبی (علیه السلام) با دیدن بی وفایی یاران، برای اهداف بزرگی که این مقال مختصر جای بیان آن نیست، از حکومت کناره‌گرفت و حضرت عباس (علیه السلام) نیز با پیروی از ایشان سکوت کرد.[1] عباس در طول دوران امامت امام حسن (علیهما السلام) با همه توان، در رکاب او بود. در این دوران، به جهت مخالفت‌ها و دشمنی‌هایی که معاویه و کارگزارانش درباره امام حسن (علیه السلام) به عمل مى‌آوردند و خطر آنان همواره آن حضرت را تهدید مى‌کرد، عباس به شدت در نگهبانی برادرش مى‌کوشید. او در دوران امامت امام مجتبی (علیهما السلام)، «باب الحوائج» شیعیان بود و مستمندان را از الطاف و عنایت برادر خویش بهره‌مند مى‌ساخت. گرسنگان را سیر مى‌کرد و برهنگان را مى‌پوشانید. نیازمندان و پرسش‌گران، درِ خانه امام حسن (علیه السلام) آمده، نیازهایشان را به عباس مى‌گفتند. در همه موارد، آن حضرت، مشکلات آنان را با برادرش امام حسن (علیه السلام) در میان مى‌گذاشت و فرمان برادر را درباره آنان اجرا مى‌کرد. هم‌چنین هنگامی‌که دشمن، وجود امام حسن (علیه السلام) را گلچین کرد و دشمنان، پیکر پاک آن‌حضرت را تیرباران کردند، غیرت و رشادت علوی، قبضه شمشیر عباس را به حرکت درآورد، اما او سخنانِ امام خود را یاد آورد و پیروی محض از امام که سرلوحه زندگی درخشانش بود، او را به خویشتن‌داری فراخواند.[2]

هم‌چنين آن حضرت در زمان اجرای قصاص قاتل پدر بزرگوارش حاضر بوده، اما نقشی در اجرای قصاص نداشته است.[3]

عباس تا آن‌جا امام مجتبی را همراهی کرد که با امام حسین (عليهم‌السلام) در غسل آن‌حضرت مشارکت نمود. او با چشمانی باز و نگاهی آشکار، همراه با امام حسین (عليه‌السلام) امام را غسل داد و کفن کرد، البته برخی هم گفته‌اند او هنگام غسل پيكر مطهر امام حسن (علیه السلام) همراه برادرش محمد (حنفية)، امام حسين (علیه السلام) را ياری می‌داد.[4]

بهترین شاهد برای حضور ایشان در کنار امام حسن (علیه السلام) سخن امام صادق (علیه السلام) است که در آغاز زیارت‌نامه ایشان مى‌فرماید: «سلام بر تو ای بنده نیکوکار و فرمانبر خدا و پیامبر خدا و مطیع امیرالمؤمنین و حسن و حسین (علیهم السلام)».[5]

روشن است، زمانی این عبارات در مورد حضرت عباس (سلام الله علیه) صادق است که وی همواره به عنوان یک سرباز در کنار امام زمانش ایساده و از وی حمایت کزده باشد.

[1]. هادی‌منش، ابوالفضل، ماه در فرات، ج 1، ص 49.

[2]. لقمانی، احمد، سپهسالار عشق (سیری در زندگی حضرت ابوالفضل (علیه السلام))، ص 47؛ با بهره‌گیری از سایت گفت‌وگوی دینی.

[3]. بلاذرى، أحمد بن يحيى، أنساب الأشراف، تحقيق: زكار، سهيل، و زركلى، رياض، ج 2، ص 505؛ ابن سعد، محمد، الطبقات الكبرى، تحقيق: عبد القادر عطا، محمد، ج 3، ص 29.

[4]. ديار بكرى،‏ شيخ حسين، ‏تاريخ الخميس في أحوال أنفس النفيس‏، ج 2، ص 292.

[5]. ابن قولويه قمى‏، جعفر بن محمد، كامل الزيارات‏، ص، 258.