حدیث مرفوع

محدثان و راویان، احادیث را از جنبه های مختلف به چند دسته تقسیم کرده اند که اساسی ترین و پرکاربردترین تقسیم آن، تقسیم چهار گانۀ: صحیح، حسن، موثق و ضعیف است. این احادیث چهارگانه اصطلاحات مشترک دارند؛ نظیر مشهور، غریب، مجمل، مبین و … که بر تمام روایات صحیح، حسن، موثق و ضعیف صادق است. یکی از اصطلاحات مخصوص خبر ضعیف “مرفوع” است که این اصطلاح ناظر به انقطاع سند است.

از آن جا كه انقطاع سند مى تواند از آغاز، يا وسط، يا آخر سند و به صورت حذف يك راوى، يا بيشتر باشد، براى هر نوع از انقطاع سند، اصطلاح خاصى وضع كرده اند که در این جا به اصطلاح مرفوع می پردازیم:

حدیث مرفوع، حدیثی است که از وسط، یا آخر سند آن یک راوی یا بیشتر افتاده باشد، ولی با تصریح به لفظ “رفع”؛ مثل این که بگوید: روى الكلينى، عن على بن ابراهيم، عن ابيه، رفعه الی ابى عبدالله (ع) كه در اين سند، ميان پدر على بن ابراهيم قمى؛ يعنى ابراهيم بن هاشم، تا امام صادق (ع) يك يا چند راوى حذف شده و به لفظ “رفع” نيز تصريح شده است.

گاهی نیز مرفوع به حدیثی گفته می شود که در آن قول یا فعل و یا تقریری به معصوم (ع) نسبت داده شود، اعم از این که سند آن، مقطوع، مرسل یا غیر اینها باشد.

صاحب کتاب علم حدیث می گوید: آیت الله مامقانی (ره) معتقد است گرچه این کلمه (مرفوع) در معنای دوم بیشتر به کار برده می شود، اما استعمال آن در معنای اول، در کتب فقه شایع تر است.[1]