حدیث حوض و ارتداد صحابه

معنا و مفهوم این حدیث که پيامبر فرمود: «يرد عليّ رجال أعرفهم و يعرفونني، فيذادون عن الحوض، فأقول: أصحابي، أصحابي!، فيقال: إنك لا تدري ما أحدثوا بعدك». «مرداني بر من وارد مي شوند که آنها را مي‌شناسم و آنان مرا مي‌شناسند، و آن‌ها از حوض من بازداشته مي‌شوند و آن‌گاه من مي‌گويم: اصحاب من، اصحاب من هستند!، گفته مى‌شود تو نمي‌داني که چه چيزهايي بعد از تو پديد آورده‌اند»؟!

این حدیث که در منابع متعدد اهل سنت نقل شده[1]، عمومیت ندارد؛ چون چیزی از ادات و الفاظ عموم در این روایت نیامده‌است؛ از این رو این روایت هیچ دلالتی بر ارتداد یا انحراف تمام صحابه ندارد؛ چنان‌که با این روایت نمی‌توان ارتداد فرد یا افراد خاصی را اثبات کرد. تنها مطلبی که از این روایت می توان استنباط نمود این است که این روایت با نظریۀ اهل سنت که معتقدند تمام صحابه عادل هستند و هیچ کار اشتباهی انجام ندادند، سازگار نیست.

[1] برای اطلاع بیشتر به نمایۀ “معنای ارتداد صحابه و اثبات آن” شماره 1589 (سایت اسلام کوئست: 1970) مراجعه شود. همچنین نک: علامه مجلسی، بحار الانوار، ج 28 ص 24 و ج 28 ص 25 و ج 28 ص 27، مؤسسة الوفاء بیروت، 1404 هـ ق.