جنگ بدر از ديدگاه قرآن

این غزوه جزو معدود جنگ‌هایی است که در قرآن ذکر شده و نمونه‌ای از امدادالهی دانسته شده است.

آیات مربوط به جنگ بدر در دو سوره از قرآن وارد شده اند:

1لف. سوره آل عمران، آیات 123، 124، 126، 127 و 128.

ب. سوره انفال، آیات 1 الی 19.

در این مقال مختصر به نحو اجمال به برخی از آیات مربوط به جنگ بدر اشاره می‎شود:

1. خداوند در آیه 123 سوره آل عمران می‎فرماید: «وَ لَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ … »؛ «خداوند شما را در جنگ بدر یاری کرد در حالی که شما نسبت به آنها ناتوان بودید، پس از خدا بپرهیزید تا شکر نعمت او را به جا آورده باشید».
2. در آیه 124 سوره آل عمران ضمن اشاره به یاری مسلمانان در میدان بدر به وسیله فرشتگان، می‎فرماید:: «إِذْ تَقُولُ لِلْمُؤْمِنِينَ أَلَنْ يَكْفِيَكُمْ …»؛ «در آن هنگام که تو، به مؤمنان می‎گفتی آیا کافی نیست پروردگارتان شما را به سه هزار نفر از فرشتگان که (از آسمان) فرود آیند یاری کند».
3. آیه 126 سوره آل عمران: «وَ مَا جَعَلَهُ اللَّهُ إِلَّا بُشْرَى لَكُمْ …»؛«و خدا وعده [يارى و پيروزى‏] را جز بشارتى براى شما و براى آنكه دل‏هايتان به آن آرامش يابد قرار نداد و يارى و نصرت جز از سوى خداى تواناى شكست‏ناپذير و حكيم نيست».
4. خداوند حکیم در آیه یک سوره انفال که مربوط به اختلافی است که بین گروهی از مسلمانان در تقسیم غنائم جنگ بدر پدید آمد، می‎فرماید: «يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْأَنْفالِ …»؛ « از تو درباره انفال؛ [يعنى غنايم جنگى و هر گونه مالى كه مالک معينى ندارد] مى‏پرسند، [كه مالک آنها كيست و چگونه بايد تقسيم شود؟] بگو: [مالكيّتِ حقيقىِ‏] انفال ويژه خدا و پيامبر است، پس اگر مؤمن هستيد [نسبت به انفال‏] از خدا پروا كنيد و [اختلاف و نزاع‏] بين خود را [درباره آن‏] اصلاح نماييد، و از خدا و پيامبرش اطاعت كنيد».
5. در آیه 5 این سوره می‌فرماید: «كَما أَخْرَجَكَ رَبُّكَ مِنْ بَيْتِكَ …»؛«همان گونه كه پروردگارت تو را به درستى و راستى از خانه‏ات [به سوى جنگ بدر] بيرون آورد در حالی که گروهى ازمؤمنان [از رفتن به جنگ‏] ناخشنود بودند [همان گونه گروهى از آنان از كيفيتِ تقسيمِ غنايم جنگى ناخشنود هستند]».
6. آیه 6 این سوره می‌فرماید: «يُجادِلُونَكَ فِي الْحَقِّ …»؛ «پس از آنكه حق [بودنِ انگيزه‏هاى رفتنت به جنگ بدر] روشن شد با تو در اين حقّ [روشن و آشكار] مجادله و ستيزه مى‏كنند [تا رأى خود را در ترک جنگ به عنوان اينكه جنگى نابرابر است، تحميل كنند، چنان از شركت در جنگ ترسيده بودند] كه گويا به سوى مرگ رانده مى‏شوند و آن را با چشم خود مى‏بينند!!».
7. آیه 7 این سوره می‌فرماید: «و اذا یعدکم اللّه …»؛ «و [ياد كنيد] هنگامى را كه خدا پيروزى بر يكى از دو گروه [سپاه دشمن يا كاروان تجارتى قريش‏] را به شما وعده داد و شما دوست داشتيد بر كاروان تجارتى قريش دست يابيد، ولى خدا مى‏خواست پيروزى در ميدان جنگ را با فرمان نافذى [كه داير بر پيروزى مؤمنان و شكست دشمنان جارى ساخته بود] تحقّق دهد و ريشه كافران را قطع كند».
8. خداوند در آیه 8 این سوره اشاره به امدادهای غیبی در جنگ بدر نموده و می‎فرماید: لیحقّ الحقّ و َ يُبْطِلَ الْباطِل …»؛ «تا حق را ثابت [و پابرجا و استوار نمايد] و باطل را نابود سازد، هر چند مجرمان خوش نداشته باشند».
9. آیه 9 این سوره می‌فرماید: «اذا تستغیثون ربّکم …»، «[ياد كنيد] هنگامى را كه [در حال مشاهده دشمنِ تا دندان مسلح با دعا و زارى‏] ازپروردگارتان يارى خواستيد و او درخواست شما را اجابت كرد كه من مسلماً شما را با هزار فرشته كه پى در پى نازل مى‏شوند، يارى مى‏دهم».
10. آیه 10 این سوره می‌فرماید: «و ما جعله اللّه الا بشری لکم …»؛ «و خدا آن [وعده يارى‏] را فقط مژده و نويدى براى شما قرار داد و نيز براى آنكه دل‏هايتان به سبب آن آرامش يابد و گرنه پيروزى فقط از سوى خدا است؛ زيرا خدا تواناى شكست‏ناپذير و حكيم است».
11. آیه 10 این سوره می‌فرماید: «اذ یغشیکم النعاس …»؛ «و [ياد كنيد] هنگامى را كه به سبب امنيت و آرامشى كه ازسوى خدا يافتيد، خواب سبكى را به همه شما مسلط كرد و برايتان آبى از آسمان نازل كرد تا شما را به وسيله آن [از آلودگى‏ها] پاک كند، و وسوسه شيطان را [كه از بدترين آلودگی‌ها است‏] از شما برطرف نمايد و دل‏هايتان را استحكام دهد، و گام‏هايتان را به آن استوار و پا برجا كند».
12. آیه 12 این سوره می‌فرماید: «اذ یوحی ربّک الی الملائکة …»؛ «[ياد كن‏] هنگامى را كه پروردگارت به فرشتگان وحى كرد كه من با شما هستم، پس مؤمنان را [براى نبرد با دشمن‏] ثابت قدم داريد، [و] به زودى در دل كافران ترس مى‏اندازم. پس سرهايشان را در هم بكوبيد و همه انگشتانشان را قطع كنيد».
13. آیه 12 این سوره می‌فرماید: «ذلِكَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اللَّه …»؛ «اين [كيفر سخت‏] به سبب اين است كه آنان با خدا و پيامبرش دشمنى و مخالفت كردند و هر كس با خدا و پيامبرش دشمنى و مخالفت ورزد، پس [بداند كه‏] يقيناً خدا سخت كيفر است».
14. خداوند برای تأکید بیشتر، در آیه 14 همین سوره خطاب به مشرکین می‎فرماید:: « ذلِكُمْ فَذُوقُوا …»؛ «این (مجازات دنیا) را بچشید و برای کافران مجازات آتش (در جهان دیگر) خواهد بود».
15. آیه 15 این سوره می‌فرماید: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِذا لَقيتُم …»؛ «اى اهل ايمان! هنگامى كه با كافران در حالى كه بر ضد شما لشكركشى مى‏كنند روبرو مى‏شويد، به آنان پشت نكنيد [و نگريزيد]».
16. آیه 16 این سوره می‌فرماید: «و من یولّهم یومئذ …»؛ «و هر كس در آن موقعيت به آنان پشت كند [و بگريزد]، سزاوار خشمى از سوى خدا شود و جايگاهش دوزخ است و دوزخ بازگشت‏گاه بدى است، مگر [اينكه گريزش براى انتخاب محلى ديگر] جهت ادامه نبرد بادشمن، يا پيوستن به گروهى [تازه نفس از مجاهدان براى حمله به دشمن‏] باشد».
17. سپس خداوند برای اینکه مسلمانان از پیروزی در بدر مغرور نشوند، در آیه 17 همین سوره می‎فرماید: «فلم تقتلوهم و لکنّ اللّه قتلهم…»؛ «[به كشتن دشمنان بر خود مباليد] شما آنان را نكشتيد، بلكه خدا آنان را كشت. [اى پيامبر!] هنگامى كه به سوى دشمنان تير پرتاب كردى، تو پرتاب نكردى، بلكه خدا پرتاب كرد [تا آنان را هلاک كند] و مؤمنان را از سوى خود به آزمايشى نيكو بيازمايد؛ زيرا خدا شنوا و دانا است».
18. آیه 18 این سوره می‌فرماید: «ذلِكُمْ وَ أَنَّ اللَّهَ مُوهِنُ كَيْدِ الْكافِرينَ»؛ «[سرنوشت مؤمنان و كافران از] اين [قرار است كه ديديد]، و قطعاً خدا سست كننده نيرنگ كافران است».
19. خداوند بزرگ در آیه 19 بار دیگر اشاره به اختلاف بین گروهی از مسلمانان در مورد غنایم جنگ بدر می‎کند و حوادث جنگ بدر را یاد آوری نموده و می‎فرماید: «ان تستفتحوا فقد جاءکم الفتح …»؛ «[شما اى مشركان!] اگر پيروزى [آيينِ حق‏] را مى‏خواستيد، اينک پيروزى براى آيينِ حق آمد [پس به آن ايمان آوريد]، و اگر [از دشمنى و مخالفت با خدا و رسول‏] بازايستيد، براى شما بهتر است و اگر [به دشمنى و مخالفت‏] بازگرديد، ما نيز [بر ضد شما] بازمى‏گرديم و هرگز جمعيت شما هر چند زياد باشد، چيزى [از عذاب خدا] را از شما دفع نمى‏كند و يقيناً خدا با مؤمنان است».