تکلیف حائض در دوران قاعدگی

زن های حائض از اقسام زیر برخوردار هستند:

مبتدئه: زنی است که نخستین بار حیض می شود.[1]

مضطربه: زنی است که چند ماه خون دیده، ولی عادت معینی پیدا نکرده، یا عادتش به هم خورده و عادت منظم تازه ای پیدا نکرده است.[2]

ناسیه[3]: زنی که عادت خود را فراموش کرده است.[4]

فرضیه: زنی که به سبب حاملگی و شیردادن به فرزندش، نزدیک دو سال و اندی از عادت پیشین او گذشته، احتمال فراموشی عادتش فراوان است.

وقتیه و عددیه: زنی که وقت و عدد عادتش در هر ماه یکسان است.

وقتیه: زنی که عادتش در هر ماه در یک زمان معین است، ولی عددش متفاوت است.

عددیه: زنی که عادتش در هر ماه از نظر عدد روزها یکسان و از نظر زمان متفاوت است.

اما در باره راهکار ملاک و تمیز حیض در پایان – با فرضی که خون تا ده روز بند آمده باشد – باید توجه داشت که اگر خون تا ده روز قطع شود، تمام حیض است و در حکم، فرقی میان اقسام شش گانه حائض نیست، مگر این که [در مقام عمل] برای زنانی که عادت معین دارند و خون دیدن از ایام عادت آنان تجاوز می کند، چون نمی دانند از ده روز تجاوز می کند یا نه، وظیفۀ استظهار دارند. [5]

مسئله: استظهار این است که زن، خود را حائض به شمار آورد، به احکام حائض رفتار نموده، عبادت را ترک و از محرمات حائض اجتناب کند تا وضعش روشن شود. البته استظهار درباره زنی که عادتش مرتب است و هیچ از نظر عدد تخلف ندارد مشروع نیست. [6]

البته در مقدار استظهار اقوالی است که برای اطلاع بیشتر باید به آن مراجعه شود.[7]

در باره وظیفۀ زن حائض پس از قطع خون در دوران قاعدگی پیش از ده روز، چنین بیان شده است:

چون خون حیض پیش از ده روز بند آید، صوری پدید می آید که حکم هر یک در پایین ادامه می گردد:[8]

1. می داند که پاک شده و در باطن هم خون نیست، ( که در این حالت، چهار صورت پیدا می کند):

الف. می داند که تا پیش از تمام شدن ده روز، دوباره خون می بیند. بعضی از فقها؛ مانند حضرت امام و حضرت آیة الله خوئی و  حضرت آیة الله اراکی و حضرت آیة الله فاضل (ره) می گویند: روزهای پاک وسط نیز حیض است. بعضی از فقها؛ مانند حضرت آیة الله گلپایگانی (ره) و حضرت آیة الله سیستانی و حضرت آیة الله مکارم معتقدند: باید در ایام پاکی وسط احتیاط کند.

ب. می داند که تا پیش از تمام شدن ده روز دوباره خون نمی بیند: غسل می کند و نماز می گزارد.

ج. احتمال می دهد که تا پیش از تمام شدن ده روز دوباره خون ببیند، غسل می کند و نماز می گزارد.

د. عادتش این بوده که همیشه پیش از تمام شدن ده روز دوباره خون می دیده است. بعضی از فقها مانند حضرت امام فرموده اند: باید بنابر احتیاط واجب، میان اعمال شخص طاهر و تروک حائض جمع کند. حضرت آیة الله سیستانی می گویند: این عادت در دیدن دوباره اگر موجب علم یا اطمینان شود لازم است میان اعمال شخص طاهر و تروک حائض جمع کند و بعضی از فقها؛ مانند حضرت آیة الله خوئی و  حضرت آیة الله اراکی گفته اند: اگر این عادت بر دیدن دوباره خون موجب علم یا اطمینان شود باید کارهای حائض را انجام دهد.

2. علم به پاک شدن ندارد که باید خود را آزمایش کند و پس از آزمایش یکی از دو حالت را مشاهده می کند:

الف. خود را تمیز می یابد.(مانند صورت قبل است)

ب. خود را آلوده می یابد.(2 حالت دارد):

1. عادت معین داشته باشد، که سه صورت برای آن متصور است:

یک. می داند که تا ده روز به طور حتم قطع می شود، باید صبر کند تا خون قطع شود.

دو. می داند از ده روز می گذرد، زیادی بر ایام عادت را باید استحاضه قرار دهد.

سه. شک دارد که از ده روز می گذرد یا نه؟ وظیفه دارد استظهار کند.

2. عادت معین نداشته است: باید صبر کند تا خونش قطع شود (البته تا ده روز).

در این مرحله توجه به دو مسئله حائز اهمیت است:

مسئله اول: روش آزمایش آن است که پس از قطع شدن خون، مقداری پنبه داخل فرج نموده و پس از کمی صبر و خارج نمودن، اگر تمیز بود حکم به پاک بودن می نماید. [9]

مسئله دوم: اگر آزمایش را ترک کند و نماز بخواند نمازش باطل است، اگر چه بعد هم بفهمد که پاک بوده است، مگر با این که به وظیفه اش رفتار نکرده، توانسته باشد قصد قربت نماید.[10]

برای آگاهی بیشتر به منابع زیر مراجعه کنید:

1. توضیح المسائل مراجع، ج1، ص252 – 295.

2. احکام بانوان، محمد وحیدی، ص67 – 90.

---

[1]. توضیح المسائل مراجع، م 496.

[2]. همان، م 478 و 494.

[3]. به ناسیه متحیره و مضطربه هم گفته اند. در این صورت، مبتدئه را عام گرفته اند که دو فرد دارد:

الف. زنی که نخستین بار حیض دیدن او است.

ب. زنی که عادت معینی پیدا نکرده است. (مضطربه به معنای اول). العروة الوثقی، ج 1، فی الحیض، م 8.

[4]. توضیح المسائل مراجع، م 499.

[5]. العروة الوثقی، ج 1، فی الحیض، م 17 و 20 و 23.

[6]. توضیح المسائل مراجع، زیر م 480.

[7]. همان، زیر م 480 و 506؛ العروة الوثقی، ج1، فی الحیض، م 23.

[8]. العروة الوثقی، ج 1، فی احکام الحیض، م 23 و 24 و 25؛ توضیح المسائل مراجع، م 505 و 506.

[9]. العروة الوثقی، ج 1، فی احکم الحیض، م 23؛ تحریر الوسیلة، ج 1، فی الحیض، م 18؛ توضیح المسائل مراجع م 506.

[10]. العروة الوثقی، ج1، غسل حیض، سؤال 157.