توقیعات امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)

در زمان غیبت صغری و نواب خاص، توقیعات حضرت حجت (علیه السلام) به مناست‌هایی صادر می‌شد و پس از آن نیز کمتر از گذشته ادامه یافت.

خصیبی توقیعات امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را که در سال‌های ۲۶۰، ۲۶۳، ۲۶۸، ۲۷۱، ۲۷۳ هجری قمری صادر شده، نقل کرده است.^[1] در زمان سفارت محمد بن عثمان بن سعید عَمْری، در سال ۲۸۱ قمری توقیعی مشتمل بر صلوات بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) و آل وی^[2] و در سال ۲۹۰ توقیعی در توثیق محمد بن جعفر اسدی وکیل آن حضرت، خطاب به صالح بن ابی صالح صادر شده است.^[3] در سال ۲۹۸ توقیعی از طریق حسین بن روح، خطاب به علی بن احمد عقیقی برای رفع گرفتاری وی صادر شده،^[4] که در آن سال، حسین بن روح از کارگزاران عَمْری بوده است.^[5] پایان عصر غیبت صغرا با توقیعی خطاب به علی بن محمد سمری، آخرین نایب امام عصر (عجّل الله تعالی فرجه الشریف)، در ۳۲۸ یا ۳۲۹ اعلام شده است.^[6]

در عصر غیبت کبرا در سال ۴۱۰ و ۴۱۲، توقیعی خطاب به شیخ مفید، گزارش شده است.^[7] توقیعات بسیاری نیز هست که تاریخ آنها روشن نیست، ولی با عنایت به قرائنی می‌توان دریافت که برخی از آنها در اوایل غیبت صغرا و در دوران وکالت عثمان بن سعید عَمْری صادر شده است.^[8]

[1]. خصیبی، حسین بن حمدان، الهدایة الکبری، ص ۳۶۹، ۳۷۱، ۳۷۳.

[2]. طوسی، محمد بن حسن، كتاب الغيبة للحجة، محقق / مصحح: تهرانى، عباد الله و ناصح، على احمد، ص 277 – 280‏.

[3] . همان، ص ۴۱۵.

[4]. صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، محقق / مصحح: غفارى، على اكبر، ج ۲، ص ۵۰۵  ـ ۵۰۶.

[5] . همان، ص ۳۶۷.

[6]. طبرسی، احمد بن علی، الإحتجاج على أهل اللجاج، جعفرى، بهراد، ج ‏2، ص 602 و 603.

[7]. همان، ص 649 ـ۶۰۳، .

[8]. ر ک: کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص 482؛ کتاب الغیبه للحجة، ص 281؛ راوندی، قطب الدین سعید بن هبة الله، الخرائج و الجرائح، ج ۳، ص ۱۱۰۸.