کپی شد
تفاوت تقیه با دروغ
در پاسخ این سوال که آیا تقیّه از مصادیق دروغ است یا نه؟ باید گفته شود که دروغ از اوصاف خبر است و تقیّه خبر نیست و حقیقت آن با حقیقت خبر متفاوت است. دروغ مطابق نبودن خبر با واقع است، اما تقیّه اصلا خبر نیست تا … بلکه عملی است که موافق با وظیفه مکلّف و حکم ثانوى است، هرچند مخالف با حکم اوّلى باشد.[1] بر این اساس تقیّه، از جنس دروغ نیست. علاوه حتی اگر دروغ به حساب آید مگر در همۀ موارد دروغ گفتن قبیح است، آیا اگر نجات جان انسانی از دست ظالمی فرع بر دروغ گفتن باشد، در اینجا شرع و عقل آن را واجب نمی دانند؟!
گذشته از این در اینجا مساله توریه نیز مطرح است و فقها اتفاق نظر دارند که توریه غیر از کذب است. در حالی که در عرف عنوان کذب بر آن صادق است، اما از روایات اسلامى الحاق آن به کذب استفاده نمىشود، بلکه در پارهاى از روايات عنوان كذب رسما از آن نفى شده است. از جمله اینکه از امام صادق (ع) نقل شده که اگر مثلا كسى دم در خانه مىآيد و اجازه ورود به خانه مىطلبد صاحبخانه (كه مانعى از پذيرش او دارد) به كنيز مىگويد: بگو: او اينجا نيست (و منظور از آن مثلا همان پشت در خانه است) امام صادق( ع) فرمود اين دروغ نيست بلکه به نوعی توریه کردن است.[2]
لذا اگر هم در مواردی امام معصوم چیزی فرموده باشد که برای ما به ظاهر احتمال غیر واقع را دارد حمل بر توریه می شود لذا نمی توان نسبت دروغگویی به امام معصوم داد.
[1]. در حال تقیّه، وظیفه عوض مىشود و حکم خدا بر طبق تقیّه قرار مىگیرد. این وظیفه اخیر ،یک «حکم ثانوى» (در مقابل حکم اوّلى قبل از تقیه) است. همانند دیگر احکام ثانویه از قواعد فقهی مانند نفى ضرر، نفى حرج، اضطرار و اکراه و…استفاده می شود. که در تمام این حالات، حکم واقعى عوض مىشود و حکم تغییر یافته «وظیفه» به حساب مىآید و از این رو هر مسلمانی که وظیفه اش تقیه است باید رفتار خود را بر طبق آن قرار دهد.
[2] تفسیر نمونه، ج 19، ص 96.