تعریف اصطلاحی توریه

«توریه» در اصطلاح، از محسنات معنوی علم بدیع[1] به‌شمار می‌آید و این‌گونه تعریف شده که لفظی گفته شود که دو معنای دور و نزدیک دارد، ولی گوینده با اعتماد به‌قرینه‌ای پنهانی، معنای دور را اراده نماید.[2] به‌عنوان مثال کسى از شخصى سؤال مى‌کند: کى از سفر آمدى؟ او پاسخ مى‌دهد: پیش از غروب، در حالى که پیش از ظهر آمده است، شنونده از ظاهر این کلام، کمى قبل از غروب را مى‌فهمد، در حالى که گوینده، قبل از ظهر را اراده کرده؛ چرا که آن هم قبل از غروب است!، یا کسى از دیگرى سؤال مى کند، غذا خورده‌اى؟ مى‌گوید: آرى، شنونده از این سخن، چنین مى‌فهمد که امروز غذا خورده، در صورتى که منظورش این است که دیروز غذا خورده است.[3] ‌

[1]. علمی است که به سبب آن، وجوه نیکویی کلام بعد از رعایت مطابقت آن با مقتضای حال و روشنی دلالت آن (خالی بودن آن از تعقید معنوی)، شناخته می‌شود. وجوه نیکویی کلام نیز دو قسم است: بخشی به نیکویی معنا برمی‌گردد که به آنها محسنات معنوی گفته می‌شود و بخشی نیز به نیکویی لفظ مربوط می‌شود که به آنها محسنات لفظی می‌گویند. ر.ک: تفتازانی، سعدالدین، شرح المختصر، محقق: الصعیدی، عبدالمتعال، ج 2، ص 135.

[2]. همان، ج 2، ص 150.

[3]. مكارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏19، ص 95.