تصریح رسول خدا و امامان (علیهم السلام) بر امامت امام رضا (علیه السلام)

امامت امام رضا (علیه السلام) همانند سایر امامان معصوم (علیهم السلام)، به نصب الهی و تصریح رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و امامان پیش از آن حضرت (علیهم السلام) و با معرفی پدر بزرگوارش امام کاظم (علیه السلام) بود.

تصریح پیامبر خدا و امامان پیش از امام رضا (علیهم السلام)، یکی از دلایل مهم امامت آن حضرت است كه در روایات ذکر شده و ما به چند مورد اشاره می کنیم:

الف) یکی از احادیث معروفی که از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در این زمینه نقل شده، روایت جابر بن عبداللَّه انصاری است. جابر نقل می‏کند: وقتی خداوند متعال، آیه شریفه «أطیعوا اللَّه و أطیعُوا الرَّسول و اُولی الأمر مِنکم»[1] را بر پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) نازل کرد، عرضه داشتم: یا رسول اللَّه، خدا و رسولش را شناختیم، اولی الأمر چه کسانی اند که خداوند متعال اطاعت آنان را با اطاعت خودش و شما مقرون ساخته است؟ حضرت فرمودند: ای جابر، آنان جانشینان من هستند که پس از من پیشوای مسلمانان هستند: اول ایشان علی بن ابی طالب است و پس از او فرزندش حسن و بعد از او فرزند دیگرش حسین، سپس علی بن الحسین، و بعد از او فرزندش محمد بن علی است که در تورات، باقر (شکافنده علم) خوانده شده است، تو او را درک می‏کنی و موقعی که او را ملاقات کردی سلام مرا به او برسان و پس از او فرزندش صادق، جعفر بن محمد است، و بعد از او فرزندش موسی بن جعفر است، سپس فرزندش علی بن موسی می‏باشد و پس از او فرزندش محمد بن علی و بعد از او فرزندش علی بن محمد، باز فرزندش حسن بن علی است و پس از او همنام من (محمد) و کنیه او کنیه من است، او حجت خدا در روی زمین و بقیة اللَّه و خلیفه خدا در میان بندگان او، فرزند حسن بن علی (عسکری) است…».[2]

ب) روایتی از سلمان، صحابی بزرگ پیامبر (صلی الله علیه و آله)، نقل شده که آن حضرت وقتى به امامان دوازده گانه بعد از خود اشاره مى كند، او از آن حضرت مى خواهد كه به نام هاى آنان نیز تصریح فرماید، پیامبر (صلی الله علیه و آله) نیز همه آن بزرگواران را به اسم نام مى برد كه امام رضا (علیه السلام) هشتمین امام در میان آنها مى باشد.[3]

ج) روایت دیگر در معرفی امامان (علیهم السلام) از پیامبر (صلی الله علیه و آله)، توسط ابوهریره نقل شده است که نام مبارک امام رضا (علیه السلام) در میان آنان، مشاهده می شود.[4]

د) در روایات متعددی وارد شده است که، امام موسى كاظم (علیه السلام)، تصریح به امامت امام رضا (علیه السلام)  نموده اند. در این زمینه شیخ مفید، دوازده تن از اصحاب امام كاظم (علیه السلام) را كه موضوع جانشینى و امامت امام رضا (علیه السلام) را نقل كرده اند، نام برده است؛ از جمله آنها «داود رقى» است. او مى گوید: «به حضرت موسى بن جعفر (علیهما السلام) عرض كردم: من پير شده‌‏ام، پس دست مرا بگير و از آتش جهنم برهان و بفرما امام ما پس از شما كیست؟ حضرت به فرزند بزرگوارش امام رضا (علیه السلام) اشاره كرده و فرمود: امام شما پس از من، او است».[5]

هـ) مخزومی می گوید: امام موسی بن جعفر (علیهما السلام) ما را احضار کرده، فرمود: آیا می دانید چرا شما را طلبیدم؟ عرض کردیم: نه! فرمود: خواستم تا گواه باشید که این پسرم (اشاره به امام رضا علیه السلام)، وصی و جانشین من است… .[6]

و) همچنین امام کاظم (علیه السلام) پیش از دستگیری و زندان، مشخص کرده بود که هشتمین امام راستین و حجت خدا در زمین پس از او کیست، تا پیروان و حق جویان، در ظلمت نمانند و به کجروی و گمراهی نیفتند.

«یزید بن سلیط» می گوید: برای انجام عمره به مکه می رفتم، در راه با امام کاظم (علیه السلام) روبرو شدم، به آن حضرت عرض کردم: این محل را می‌شناسید؟ فرمود: آری. تو نیز می شناسی؟ عرض کردم: آری من و پدرم در همین جا شما و پدرتان امام صادق (علیه السلام) را ملاقات کردیم و سایر برادرانتان نیز همراه شما بودند، پدرم به امام صادق (علیه السلام) عرض کرد: پدر و مادرم فدایتان، شما همگی امامان پاک ما هستید و هیچ کس از مرگ دور نمی ماند، به من چیزی بفرما تا برای دیگران بازگو کنم که گمراه نشوند. امام صادق (علیه السلام) به او فرمود: ای ابو عماره! اینان فرزندان من هستند و بزرگشان این است، و به سوی شما اشاره کرد و فرمود: در او حکمت و فهم و سخاوت است و به آن چه مردم نیازمند هستند علم و آگاهی دارد و نیز، به همه امور دینی و دنیوی که مردم در آن اختلاف کنند دانا است. اخلاقی نیکو دارد و او دری از درهای خدا است… . آن گاه به امام کاظم (علیه السلام) عرض کردم: پدر و مادرم فدایتان، شما نیز مانند پدرتان (از امام بعد از خود) مرا آگاه سازید… امام پس از توضیحی در مورد امامت که امری الهی است و امام از طرف خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله) تعیین می شود، فرمود: مرا در اين سال خواهند گرفت، وَ الْأَمْرُ إِلَى ابْنِی عَلِیّ، سَمِیّ عَلِیّ وَ عَلِیّ؛ پس از من امر امامت به پسرم «علی» می رسد که همنام امام اول «علی بن ابی طالب» و امام چهارم «علی بن الحسین» است… . یزید بن سلیط می گوید: پس از شهادت امام موسی بن جعفر (علیهما السلام)، خدمت امام رضا (علیه السلام) شرفیاب شدم، پیش از آن که چیزی بگویم، فرمود: ای یزید! می آیی به عمره برویم؟ عرض کردم: پدر و مادرم فدایتان، اختیار با شما است، اما من اجرت سفر ندارم. فرمود: سبحان اللَّه، ما شما را به زحمت و سختى نمی اندازیم، سپس با آن حضرت از مدینه خارج و به سوی مکه رهسپار شدیم، تا این که به همان جا که امام کاظم (علیه السلام) را ملاقات کرده بودم رسیدیم، فرمود: اى يزيد تو در اين جا چیزهای زيادى را مشاهده كرده‏اى. گفتم: آرى‏ و داستان ملاقات با امام موسی بن جعفر (علیهما السلام) و آن چه شنیده بودم را برای آن حضرت شرح دادم…». [7]

ز) یکی از یاران امام موسی کاظم (علیه السلام) می‌گوید: «ما شصت نفر بودیم که موسی بن‌ جعفر (علیهما السلام) به جمع ما وارد شد و دست فرزندش علی در دست ایشان بود. فرمود: «آیا می‌دانید من کیستم»؟ من گفتم: «شما آقا و بزرگ ما هستی». فرمود: «نام و لقب من را بگویید». گفتم: «شما موسی بن جعفر بن محمد هستید». فرمود: «این که با من است، کیست»؟ گفتم: «علی بن موسی بن جعفر». فرمود: «پس شهادت دهید او در زندگانی من، وکیل من و بعد از مرگم، وصی من است».[8]