تحصیل دروس خارج در حوزه های علمیه

دورۀ سطح در حوزه طبق برنامه مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، ده سال طول می کشد، البته اگر کسی توانایی داشته باشد می تواند این سطوح را زودتر به پایان برساند.

بعد از پایان سطح، درس خارج شروع می شود. درس خارج که معمولاً مشتاقان زیادی دارد، مدت آن نزد اساتید و مراجع عظام مختلف است. بعضی از علما “اصول” را در پنج سال بیان می کنند و در نزد بعضی بیش از 15 سال طول می کشد. “فقه” هم معمولاً زمان نسبتاً زیادی را به خود اختصاص می دهد؛ چون با توجه به این که بیش از چهل عنوان موضوعات اصلی فقهی مطرح می شود، یک فقیه باید عمرش را در این راه بگذارد تا بتواند این موضوعات را تبیین و بررسی و تدریس کند.

مجتهد شدن بستگی به استعداد و توانایی هر شخص دارد، شاید یک نفر به همت پشتکار و استعداد خود بتواند با پنج سال شرکت در درس خارج به اجتهاد برسد، ولی دیگری نتواند بعد از پنجاه سال به آن دسترسی پیدا کند.

لازم به توضیح است، اجتهاد؛ ملکۀ استنباط است و فردی که درس های مقدمات و دروس سطح را خوب خوانده باشد، به ادبیات عرب مسلط باشد و به علم رجال و درایه و… آشنا و مبانی این علوم در ذهنش باشد، می تواند مجتهد شود. شرکت در درس خارج آشنایی به نحوۀ استنباط احکام است. به بیانی دیگر شرکت در درس خارج آشنایی به متد و روش استنباط احکام است. بقیۀ مسائل همان گونه که گفتیم بستگی به همت تلاش و توفیق الاهی دارد.