تحریف و واژگونی معانی روایات در جریان احمد الحسن

در این بخش برخی از شیوه‌هایی که جریان احمد الحسن برای اثبات مدعای خود دارند، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

تقطیع روایات به قصد فریب و نیرنگ. یکی از شگردهای مروّجان احمد الحسن است. این امر در تطبیق روایات بر وی، آشکارتر است. یک دسته از روایاتی که مستند طرف‌داران احمد الحسن است، روایاتی است که در آن‌ها نام احمد وجود دارد. آنان در این‌باره می‌نویسند: از امیرمؤمنان (علیه السلام) در خبری طولانی كه در آن اصحاب قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را ذكر می‌كند، آمده است: اولین آن‌ها از بصره و آخرین آن‌ها از ابدال[1]  است.[2] از امام صادق (علیه السلام) در روایتی طولانی كه نام یاران قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را ذكر می‌كند، آمده است: «و از بصره … احمد».[3] از آن‌جا که از یک‌سو طبق این روایات اولین یار امام از بصره و نام او احمد است و از سوی دیگر احمد الحسن هم نامش احمد و اهل بصره است؛ براین اساس، این روایات به روشنی بر او انطباق می‌یابد. در حقیقت نویسنده با در کنار هم قرار دادن این دو روایت خواسته اثبات کند که بر اساس حدیث نخست، اولین یار حضرت از بصره و طبق حدیث دوم، نامش احمد است؛ پس او همان احمد الحسن است. لیکن با تقطیع روایت، مخاطب را فریب داده است؛ چرا که در ادامۀ روایت نخست که همان «خطبة البیان» باشد، آمده است: «کسانی که از بصره هستند نامشان علی و محارب است. روایت بدین صورت است: «گفتند: یا أمیر المؤمنین! به خدا و پسرعمویت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از تو می‌خواهیم که اصحاب قائم را به نامشان و نام شهرشان برتی ما بفرمایید زیرا دلمان مجذوب سخنانتان شده است. حضرت فرمود: گوش کنید تا نام یاران قائم را برای شما بیان کنم اولشان از بصره و آخرشان از ابدال می‌باشد. و آنهایی که از بصره هستند دو نفر هستند که یکی علی و دیگری محارب نام دارد و دو نفرشان از کاشان هستند که عبدالله و عبیدالله نام دارند…».[4] در روایت دوم که از امام صادق (علیه السلام) است، می‌فرماید: کسانی که از بصره اند سه نفر هستند که نام دومین آن‌ها «احمد بن ملیح» است، در حالی که احمد الحسن، احمد بن اسماعیل است.[5] چنان‌که ملاحظه می‌شود، نویسنده برای این‌که روایات را بر مدعای خود تطبیق دهد، از یک روایت، جملۀ «اولین آن‌ها از بصره هستند» را انتخاب کرده، بدون این‌که به ادامۀ حدیث که نام‌هایی غیر از احمد را بیان نموده است، اشاره کند و از روایت دوم، نام احمد را انتخاب کرده، بدون این‌که آن را به صورت کامل (احمد بن ملیح) نقل نماید. در واقع او خواسته با کنار هم قرار دادن این دو حدیث به مخاطب چنین القا کند که هر دو حدیث در مقام بیان نام یک نفر است، در حالی که واقعیت چیز دیگری است.

[1] . ابدال گروهی از مردم صالح و نیکوکاراند که هرگز زمین از وجودشان خالی نمی‌شود، هر یک از آنها که بمیرد، خداوند شخص دیگری را جایش قرار می‌دهد»، برگرفته از سایت تبیان.

[2] . کاظمی، سید مصطفی بن ابراهیم، بشارة الإسلام، تحقیق: نزار حسن، ص 233.

[3] . احمد الحسن، انصار امام مهدی، ادلۀ جامع دعوت یمانی آل محمّد؛ وب‌سایت فارسی، 34 به نقل از: کاظمی، سید مصطفی بن ابراهیم، بشارة الإسلام، تحقیق: نزار حسن، ص232؛ بحرانی، سیدهاشم، غایة المرام، تحقیق: عاشور، سیدعلی، ص 724؛ حموی، یاقوت، معجم البلدان، ج 2، ص 63.

[4] . حائری یزدی، علی، إلزام الناصب فی إثبات الحجة الغائب، تحقیق: عاشور، سیدعلی، ج 2، ص 174.

[5] . ر ک: طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص 574.