تجمل گرایی در شب یلدا

شب‌های بلند فصل پاییز و زمستان، فرصت بسیار خوبی برای دید و بازدیدهای خانوادگی و فامیلی است. شب یلدا یکی از این شب‌های بلند است که می‌تواند فرصت مغتنمی باشد برای این‌که خانواده ها با همدیگر در رفت و آمد و تعامل باشند و از این طریق سنت بسیار زیبای صله رحم را احیاء کنند.

یکی از اموری که باعث شده یلدا که از صدها سال پیش در بین ایرانیان از جایگاه خاصی برخوردار بوده و با ارزش‌ها و هنجارهای دینی ما آمیخته شود، این است که تأمین کننده برخی از دستورات و ارزش‌های دینی؛ مثل احترام به بزرگ‌ترها، دید و بازدیدها، استفاده از تجربیات بزرگان قوم و رعایت سادگی در آن شب است.

اما متأسفانه گاهی سنت‌های خوب دچار آسیب‌هایی می‌شود که خوبی‌های آن را تحت الشعاع قرار می‌دهد. به عنوان مثال می‌شود به آسیب‌هایی نظیر: تفاخر در رفت‌ و آمدها، روش‌های غلط پذیرایی‌ها، ریخت‌وپاش‌ها، اسراف‌های فراوان و …، که هم‌خوانی با فرهنگ دینی ما ندارد و نشان از نفوذ فرهنگ بیگانه در رفت‌وآمدها است، اشاره کرد. اشرافی‌گری و تجمل‌گرایی از آسیب‌های جدی مراسم شب یلدا است. پس باید مواظب بود که شب یلدا به مانور تجمل‌گرایی و فخرفروشی تبدیل نشود. متأسفانه امروزه شرایط دگرگون شده و تجمل‌گرایی و چشم و هم‌چشمی ‌بر یلدای ایرانی، سایه انداخته است. چشم و هم‌چشمی ‌و تمایل به هزینه تراشی‌های بسیارِ برخی از خانواده‌ها، شب یلدا را به شبی پرخرج در سال تبدیل کرده است. آداب و رسوم خوش بلندترین شب سال به مهمانی‌های تجملاتی تغییر شکل داده و ماهیت اصلی خود را از دست داده است. این مطلب فراموش شده است که خواندن قرآن، حافظ‌ خوانی و تفأل به دیوان او رسم زیبایی بود. گویی نمی‌دانند دورهم بودن و سادگی و صمیمیت‌ این مراسم، راز حفظ این آیین خوش در طی قرن‌ها بوده است.

از چند هفته مانده به این شب، یکی به‌دنبال خرید آجیل شب یلدا، دیگری به فکر تدارک چند جور غذا و آن یکی دنبال هندوانه مربعی شکل برای تزئین مراسم شب یلدا است. عده‌ای دیگر به‌دنبال پیامک تبریک شب یلدا و یا با گرفتن فال قهوه می‌خواهند اطرافیان‌شان را به اصطلاح غافلگیر کنند.

گویا فراموش کرده‌اند که یلدا را بدون هندوانه‌های مربعی شکل و آجیل‌های تزئین شده گران قیمت هم ‌ می‌توان گذراند. در حالی که باید مراقب حال همسایه‌ها و حقوق آن‌ها هم بود و توجه ویژه‌ای به طبقات محروم و ضعیف داشت. اگر برخی از این آسیب‌ها به زندگی‌ها رسوخ کند، خودبه‌خود تغییر ارزش‌ها رخ می‌دهد و این‌گونه تصور می‌شود که فرهنگ بیگانه، یک فرهنگ مدرن است. همچنین باید توجه داشت که در عین نشاط اجتماعی و گفت‌وگو و خنده، باید حریم‌ها حفظ شود و تمسخر و شوخی‌های نابجا و یا تحقیر کردن اشخاص و اقوام مختلف رخ ندهد، که این خود می‌تواند یکی دیگر از آسیب‌های شب یلدا باشد.