تاریخ فلسفه غرب

منظور از فلسفه غرب، فلسفه‌ای است که در جهان غرب به‌وجود آمده و تاریخ فلسفه غرب؛ یعنی تاریخ فلسفه و سیر و تحول اندیشه‌ها و آرای فلسفی که در این قسمت از کره زمین ایجاد شده‌است. در تاریخ فلسفه، آن‌چه در خارج از آسیا و آفریقا پدید آمده‌باشد، در حیطه فلسفه غرب قرار گرفته و تاریخ آن، تاریخ فلسفه غرب محسوب می‌شود. در این مورد فقط یک استثناء وجود دارد: فلاسفه‌ای را که در دوران آغازین فلسفه، در بخش آسیای صغیر[1] متولد شدند، با این که در قسمت اروپایی نبوده‌اند، جزو فیلسوفان غربی و فلسفه آنها را جزو فلسفه غربی به شمار می‌آورند.[2]

به طور کلی تاریخ فلسفه غرب را می‌توان به چند دوره اصلی تقسیم نمود. معیار برای این تقسیم، محتوا و روح کلی اندیشه‌ها و ارتباط آنها با تاریخ آن دوره است؛ به عبارت دیگر، تاریخ فلسفه غرب رابطه مستقیمی با تاریخ جهان غرب دارد. این دوره ها عبارتند از:

1. تاریخ فلسفه یونان باستان.
2. تاریخ فلسفه قرون وسطی.
3. تاریخ فلسفه دوره رنسانس.
4. تاریخ فلسفه جدید.
5. تاریخ فلسفه دو قرن اخیر.

در هر یک از این دوره ها فیلسوفان متعددی ظهور کرده و افکار فلسفی جدیدی از سوی آنها ارائه شد.
تمام این دوره ها با هم در ارتباط بوده و هر دوره‌ای مهیا کننده زمینه برای دوره دیگر و افکار و آراء آن بوده‌است.[3]

[1]. آسیای صغیر، نام کهن بخش آسیایی کشور ترکیه است. در منابع مختلف از این منطقه با نام آناطولی، بلاد روم، رومیه‌الصُّغری، روم شرقی (بیزانس = بوزنطیه) یاد شده است. آسیای صغیر نامی است که یونانیان به بخش آسیایی کشور ترکیه کنونی داده بودند. درباره واژه آسیا نظرهای مختلفی ابراز شده است. در روزگاران کهن، واژه آسیا را مأخوذ از نام آسیه؛ همسر و مادر پرومتئوس و یا از نام آسییس؛ فرزند کوتیس می‌دانستند. برخی این واژه را مأخوذ از واژه مشابه عبری؛ به معنای «سرزمین مرکزی» و یا «سرزمین حاشیه‌ای» دانسته و یا آن را مشتق از کلمه آشوری «آسو»؛ به معنای مشرق پنداشته‌اند (پاولی، ذیل Asia Minor). یونانیان شبه‌جزیره آناتولی را آسِوْس یا آسیا می‌نامیدند. بعدها پس از آشنایی با قاره بزرگ آسیا، شبه‌جزیره آناطولی، آسیای صغیر یا آسیای کوچک نامیده شد. واژه آناتولی که در ترکیه آن را «آنادولو» تلفظ می‌کنند، از ریشه یونانی «آناتوله» به معنای مشرق یا خاستگاه خورشید آمده است. آناتولی که در منابع اسلامی از آن به عنوان الناطلوس (ابن‌‌خردادبه، 107)، الناطلیق (قدامه‌بن جعفر، 257) ناطلیق (حدودالعالم، 184) و ناطوس (ابن‌خلدون، 1/137) یاد شده به معنی خاور است. آناتولی بزرگ‌ترین ناحیه روم یا بلادالروم نیز یاد شده است. این نامی است که مسلمانان به ممالک مسیحی روم شرقی یا بیزانس اطلاق می‌کردند. سرزمین های آسیای صغیر که در سده 5 ق/11م با استیلای سلجوقیان در زمره کشورهای اسلامی درآمد، بعدها از سوی اعراب، روم نامیده ‌د. ر.ک: آسیای صغیر از دایرة المعارف بزرگ اسلامی.

[2]. ر.ک: تاریخ فلسفه غرب، دانشنامه رشد.

[3]. ر.ک: همان.