تاریخچۀ اهل حق

دربارۀ تاريخ پيدايش فرقه­هاى اهل حق، مدارک مستندى در دست نيست؛ از این رو در این مورد، اختلاف نظر جدّی ای وجود دارد، در كتاب هاى قديمى كه تا قرن پنجم نگاشته شده، نامى از اهل حق ديده نمى شود. اگر ملاک اهل حق بودن را صرفاً غلو دربارۀ امام على (عليه السلام) بدانيم، در اين صورت، تاريخ پيدايش اين فرقه به زمان امام على (عليه السلام) مى رسد؛ زيرا در زمان آن حضرت، برخى او را به درجۀ خدايى رساندند و حضرت با آن­ها برخورد شديدى كرد، اما اگر اهل حق را فرقه اى خاص با مجموعه اى از آرا و عقايد كه هم اينک مركز آنها در غرب ايران است بدانيم، در اين صورت تعيين دقيق تاريخ پيدايش آنان ممكن نيست و تنها نقل قول هايى در اين باره وجود دارد.[1]

برخی معتقدند، این فرقه در قرن دوم هجری به وجود آمده و در قرن هفتم تجدید حیات شده است.[2]

گروهی نیز بر این باورند، که در قرن چهارم مردى به نام مبارک شاه، ملقّب به شاه خوشين، در ميان ايلات لُر ظهور کرد و آيين حقيقت را در ميان مردم شايع کرد. گفته مى شود وی وعده داد که پس از رحلتش، بعد از صد سال روحش به جسم شخصى به نام سلطان اسحاق (صحاک) حلول خواهد کرد. در فاصلۀ این صد سال اهل حق در گوشه ای خموش چشم به انتظار سلطان صحاک دوخته بودند تا او را یافتند و دور او گرد آمدند.[3]