تأليفات عبدالعظیم حسنی (علیه السلام)

يكى از جهات مهم عظمت مقام عبدالعظيم (ع) و راز اهميت شخصيت والاى آن بزرگوار در نزد امامان معصوم (ع) را، علم و دانش و خدمات فرهنگى و هدايت­گرانه او می توان دانست.

بر اين اساس، غير از احاديثى كه وى راوى و ناشر آن بوده، دو كتاب كوچک نيز که یکی تدوین و دیگری تألیف است به صورت اجمال به معرفی آنها پرداخته می شود:

1. خطب اميرالمؤمنين (ع): نجاشى كه از دانشمندان بزرگ رجال شناس است، در كتاب خود می نویسد: عبدالعظيم حسنى (ع)، در مورد خطبه هاى اميرالمؤمنين (ع)، كتابى نوشته است، كه در آن كتاب دو حديث از حضرت اميرالمؤمنين (ع) ديده مى شود، يكى از آنها حديث معروفى است كه على (ع) به شريح قاضى انتقاد نموده و با او مشاجره اى داشته است.[1] گفتنی است که، آن حديث اكنون، به عنوان نامه سوم نهج البلاغه  در قسمت نامه هاى على (ع)، آمده است.[2]

همچنين آن حضرت خطبه ديگرى هم در آن كتاب نقل كرده كه در امالى ابن الشيخ،[3] از آن بزرگوار روايت شده است، که موضوع آن، بيان بى اعتبار بودن دنيا و توجه به معنويات و آخرت است، اما اين خطبه در نهج البلاغه، ذکر نشده است.

این خطبه در نهج السعاده، تحت عنوان (فى تزهيد الناس عن الدنيا)، از ابو على بن الشيخ از حضرت عبدالعظيم (ع)، از على (ع) خطاب به ياران خود، به منظور موعظه آمده است[4] و سيد هاشم بحرانى هم در تفسير برهان ج 3، ص 77،  عين آن خطبه را آورده است.

2. كتاب يوم و ليله: تأليف ديگرى هم از حضرت عبدالعظيم (ع) تحت عنوان يوم و ليله، نام برده شده، كه اوّلاً: عده اى از مورخين و محدثين به موضوع چنين كتابى اعتراف كرده اند،[5] ثانياً: همان طور كه از نام آن پيدا است، درباره وظائف و اعمال مستحب و اخلاقى افراد، در هر شبانه روز نوشته شده است، امّا متأسفانه اين كتاب هم مانند بسيارى از آثار تاريخى، محو و از دسترس خارج شده است.