تأثیر دفن در مکان های مقدس

آموزه های اسلامی، تفاوت در جایگاه دفن و برتری برخی جایگاه ها را بر برخی دیگر تأیید می کند که به چند نمونه آن اشاره می کنیم:

1. دفن انسان ها حتی برخی گناهکاران در کنار مکه می تواند موجب امنیت آنها در روز قیامت باشد.[1]

2. امام صادق (ع) می فرماید: پروردگار به حضرت موسی (ع) وحی فرمود که استخوان های حضرت یوسف (ع) را از رود نیل بیرون آورد. حضرت موسی (ع) بعد از عمل به این دستور، پیکر ایشان را به شام برده و در آن جا دفن کرد و به همین جهت اهل کتاب (یهودیان و مسیحیان)، پیکر مردگان خویش را به شام برده و در آن جا دفن می کنند.[2]

3. امام حسن مجتبی (ع) به برادرشان امام حسین (ع) سفارش کردند که در صورت امکان، ایشان را در کنار قبر پیامبر خدا (ص) به خاک بسپارند.[3]

البته باید توجه داشت؛ دفن در مکان های مقدس نسبت به افراد مختلف فرق می کند: اگر فردی مؤمن واقعی بوده و تلاشش در زندگی این بوده که حقی را ضایع نکند، دفن او نزد اولیای الاهی باعث آمرزش برخی کاستی ها و ارتقای درجات معنوی او می شود، اما اگر عملکرد او در دنیا بر معیار صحیحی نبوده، دفن در کنار اولیای الاهی به تنهایی نمی تواند تأثیری در آمرزش او داشته باشد. این مسئله در صورتی اثر کامل خود را بر جای خواهد نهاد که میت از افراد با ایمان (گرچه گناهکار) باشد، اما افراد بی ایمان و آنانی که مرتکب گناهان بزرگ می شوند، نباید امید چندانی به آمرزش کامل خود، تنها به دلیل مجاورت مدفنشان با محل دفن دوستی از دوستان خداوند داشته باشند.

در این راستا، این داستان ما را در رسیدن به مطلوب یاری می رساند: پیامبر خدا (ص) با حالتی عزادار در تشییع جنازۀ یکی از بهترین یاران خود به نام سعد بن معاذ حاضر شده و او را با دستان خود به خاک سپرده، ساختن قبر او را بر عهده گرفت! مادر سعد با مشاهدۀ این وضعیت، خطاب به فرزندش گفت که بهشت گوارای وجودت باد!، اما پیامبر (ص) رو به او کرده و فرمود: در كارى كه مربوط به خداوند است با قاطعيت سخن مگو! هم اكنون سعد، دچار فشار قبر گرديد. بعد از آن که مردم از قبرستان برگشتند، گروهی از پیامبر (ص) پرسیدند: ای پیامبر خدا! شما نسبت به جنازه سعد احترام فراوانی کرده و در طول تشییع او رفتاری بی سابقه انجام دادید و …، اما سپس فرموديد که سعد دچار فشار قبر شد؟ فرمود آرى! سعد دچار فشار قبر گرديد؛ زيرا پاره‏اى از رفتارهاى او با خانواده اش چندان مناسب نبود.[4]

اگر چنین رفتاری از پیامبر (ص) در زمان زندگی مبارکشان نتواند کیفر را به صورت کامل از انسانی با ایمان منتفی کند، نتیجه خواهیم گرفت که دفن در کنار آن حضرت و فرزندانش گرچه بسیار مفید است، اما به تنهایی کافی نیست.

این نکته نیز قابل ذکر است که اگر فردی علی رغم میل باطنی به دفن خود در مکان های مقدس، به دلیل عدم تمکن مالی و یا هر دلیل دیگری مانند: در زحمت قرار ندادن دیگران، نتوانسته به این هدف خویش دست یابد، خداوند به یقین، پاداش نیت پاک او را فراموش نخواهد کرد. خداوند متعال برای موقعیت های معنوی که برخی توان رسیدن به آن را ندارند، جایگزین های مناسبی مشخص کرده است که نمونه های زیر از آن جمله است:

1. روايت شده است كه عده ای از بانوان خدمت رسول خدا (ص) رسیده و عرضه داشتند: اى پیامبر خدا! پاداش جهاد در راه خدا ویژۀ مردان است! ما چه کنیم كه بتوانيم چنین پاداشی را دریابیم؟ حضرتشان در پاسخ فرمودند: تلاشی که شما در خانه انجام می دهید، پاداشی برابر پاداش جنگ جویان راه خدا را برایتان به ارمغان می آورد.[5]

2. گروهی از مستمندان خدمت رسول خدا (ص) رسیده و عرضه داشتند: ما توان مالی نداریم که بتوانیم انفاق کنیم، حج و عمره به جای آوریم. بر این اساس، بهشت مخصوص ثروتمندان خواهد شد! حضرت در پاسخ فرمودند: آن که از شما به خاطر خدا، وضعیت ناگوار خود را تحمل کرده و صبر را پیشه سازد، به مقاماتی خواهد رسید که ثروتمندان از آن محروم اند.[6]