بورس کالا

بورس کالا یک بازار خرید و فروش دائمی و رسمی است که در آن انواع مختلفی از کالاهای کشاورزی؛ نظیر گندم، جو، ذرت، کاکائو، چای، پنبه، و فلزاتی؛ از قبیل فولاد، طلا، نقره، مس، و موادی؛ از قبیل نفت، و مواد شیمایی مورد داد و ستد قرار می‌گیرند. برخی از بورس‌ها، مربوط به کالاهای عمومی است؛ یعنی کالاهای متنوعی در آنها خرید و فروش می‌شود و برخی نیز، بورس کالای خاصی هستند؛ مثل بورس پنبه نیویورک.

مشخصه‌های مهم بورس‌های کالا عبارت است از:

1. کالا عموما در خود بورس موجود نیست، بلکه بر اساس اسنادی که تمام مشخصات کالا در آن ذکر شده و عمدتا به صورت معاملات آتی[1] می‌باشد، مورد داد و ستد قرار می‌گیرد.

2. کالای مورد معامله در بورس، کالای طبقه بندی شده، استاندارد شده و دارای مشخصات کامل است، به طوری که خریدار و فروشنده از مشخصات کالای مورد معامله کاملا مطلع هستند.

3. کالای مورد معامله در بورس باید قابلیت تولید مجدد داشته باشد. بر این اساس به مرکز فروش کالاهای هنری و یا تمبرهای پستی و نظایر آن، بورس کالا اطلاق نمی‌شود.[2]

هدف اولیه این بازار، ایجاد فرصت برای انتقال خطر احتمالی برای کسانی است که با بازار مستقیم کالا سر و کار دارند؛ به عنوان مثال تولید‌کنندگان و عرضه‌کنندگان کالا از قیمت فعلی کالای خود آگاهند، اما از قیمت‌های آتی مطلع نیستند؛ از این رو نگرانی اصلی آنها، احتمال کاهش قیمت کالاهایشان به هنگام فروش در آینده است. پس برای جلوگیری از زیان، تولیدکنندگان مایلند کالای خود را قبل از کاهش قیمت به فروش برسانند. از سوی دیگر متقاضیان کالا نیز نگران افزایش قیمت کالای مورد نظر خود در آینده هستند؛ لذا هر دو طرف با استفاده از قراردادهایی که در بورس کالا مورد استفاده قرار می‌گیرد، به شکلی خود را از نوسان‌های شدید قیمت کالا مصون نگاه می‌دارند.[3]

[1] . معاملاتی که بین طرفین معامله منعقد می شود و بر اساس آن از افراد خواسته می‌شود که کالای خاصی را در زمان آتی (آینده) تحویل دهند. این قراردادها متضمن نوع کالا، تاریخ آتی تحویل، مبلغ هر واحد، مقدار تحویل، مشخصات کیفیتی و دیگر توضیحات مربوط به کالا می باشند. ر.ک: بانک مرکزی جمهوری اسلامی، بورس چیست؟، فصلنامه تازه های اقتصاد، شماره 87، ص 43.

[2] . همان، ص 42.

[3] . همان، ص 42 و 43.