بنیانگذار حکومت فاطمیان

بر اساس منابع اسماعیلی، عبیدالله مهدی (از امامان ظاهر اسماعیلیه)، در سال 259 یا 260 هـ در عسکر مکرم^[1] متولد شد، سپس پدرش به سلمیه^[2] منتقل شد و او در آن‌جا رشد کرد و جانشین پدرش گردید. وی مدت هشت سال تحت سرپرستی عمویش ابو علی بود که بعدها پدر همسرش نیز گردید و فرزندش، قائم، از دختر عمویش متولد شد. دعوت اسماعیلیان در زمان او از سلمیه به مناطق مختلف پراکنده گردید.^[3]

‌ابن حوشب و ابوعبدالله شیعی، مهم‌ترین داعیان اسماعیلی در یمن و افریقیه[4] بودند. ابوعبدالله شیعی پس از آن­که در حج خود را به قبیله کتامه نزدیک کرد، به همراه آنان به افریقیه رفت و کار دعوت را با شدت تمام ادامه داد.^[5]

[1]. «عسکر مکرم»، شهری است مشهور از نواحی خوزستان، بسیار سرسبز و خرم و آباد و بانعمت و همه شکرهای جهان و قند از آن جا بود. این شهر در میان دو رود شوشتر و مَسرُقان واقع است. یکی از نه قریه  اهواز، واقع میان شوشتر و رامهرمز. وجه تسمیه ٔ عسکر مکرم این است که حجاج؛ عامل معروف بنی امیه در عراق، یکی از سرکردگان عرب را به نام «مکرم» برای خاموش کردن فتنه‌ای به خوزستان گسیل داشت و سردار مزبور، نزدیک خرابه های شهری که به فارسی «رستم گواد» نام داشت و اعراب آن را «رستاقباذ» نامیدند مستقر شد و این مکان بعدها به عسکر مکرم؛ یعنی اردوگاه مکرم، معروف گردید… . ر.ک: سایت واژه یاب، لغت‌نامه دهخدا، واژه عسکر مکرم.

[2]. «سلمیه»، شهری است نزدیک حمص سوریه و نسبت بدان سلمانی است، ر.ک: همان،  «واژه سلمیه».

[3]. ادریس بن حسن، عیون الاخبار و فنون الآثار، تصحیح: غالب، مصطفی، ج 5، ص 89 ـ 105.

[4]. افريقيه‌ (efrīqiyye)، نام منطقۀ وسیعی از شمال قارۀ آفریقا در دورۀ اسلامی است. جغرافی‌نويسان عرب بخش‌هایی از شمال آفریقا، به‌ویژه بخش شرقی ممالك‌ بربر يا مغرب را افریقیه می‌نامیدند. سایت مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، «افریقیه».

[5]. ابن اثیر جزری، عز الدين‏، الکامل فی التاریخ، ج 8، ص 31 و 32.