“بسمله” در سوره توبه

در قرآن کریم تنها سوره ای که با “بسم الله الرحمن الرحیم” شروع نشده است سوره توبه می باشد. در این مورد دو نظریه وجود دارد که به آن می پردازیم:

1- از آنجا که این سوره، يك روش محكم و سخت را در مقابل دشمنان پيمان شكن و اظهار برائت و بيزارى از آنان و اعلام جنگ با آنان، در پيش گرفته است، و روشنگر خشم خداوند نسبت به اين گروه است، با “بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ” كه نشانه صلح و دوستى و محبت و بيان كننده صفت رحمانيت و رحيميت خدا است، تناسب ندارد[1] و به همین جهت با “بسم الله الرحمن الرحیم” شروع نشده است. حضرت على (ع) در این مورد مى فرماید: “علت نيامدن بسملَه آن است كه: «بسم اللَّه براى امان و رحمت است ولى سوره برائت برای برداشته شدن امان، نازل شده است».[2]

2- اين سوره در حقيقت دنباله سوره انفال است؛ زيرا در سوره انفال پيرامون پيمان ها سخن گفته شده، و در اين سوره پيرامون الغاى پيمان هاى پيمان شكنان بحث شده است.[3] امام صادق (ع) در روایتی می فرمایند:” انفال و توبه یکی هستند”.[4]

البته مضمونی در بعضی از روایت اهل سنت مبنی بر حذف “بسم الرحمن الرحیم” از سورۀ توبه وجود دارد، که اگر چنین چیزی را صحیح بدانیم به معنای تحریف قرآن است (تحریف به نقصان) در حالی که  معروف و مشهور بین مسلمانان آن است که هیچ تحریفی در قرآن صورت نگرفته است و قرآنی که امروز در دست ما است همان کتاب آسمانی است که بر پیامبر گرامی اسلام (ص) نازل شده است.

برای آگاهی بیشتر به نمایه: تحریف ناپذیری قرآن سؤال 453 (سایت اسلام کوئست: 486) مراجعه فرمائید.

---

[1]. مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ج‏7، ص 273، چاپ اول ، تهران، دارالکتب اسلامیه، 1374 ش.

[2]. حاکم نیشابوری، مستدرک،ج2 ،ص330 ،  دارالمعرفة ، لبنان ،1406 ه.ق.

[3]. مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ج‏7، ص 273.

[4]. مجلسی، بحارالانوار،ج 89 ،ص277، ح، مؤسسه الوفا، لبنان،1404 ه .ق .