بانوان مجتهده

با توجه به این که در جامعه اسلامی زنان و بانوانی بوده اند که در حوزه های علمیه به درجه اجتهاد نائل شده اند؛ لذا در این گفتار نام دو نفر از آنها را بیان می کنیم.

ممکن است بانوان زیادی به درجه اجتهاد رسیده باشند، اما شناخته شده نباشند. همان طوری که در بین مردان نیز مجتهدان زیادی هستند که معروف نیستند و کسی آنها را نمی شناسد؛ زیرا بیشتر مجتهدانی شناخته شده اند که به مقام مرجعیت تقلید رسیده باشند و از آن جایی که یکی از شرایط مرجع تقلید بودن، مرد بودن است؛ لذا زنان مجتهد بسیار کمتر از مردان مجتهد در جامعه شناخته می شوند.

یکی از معروف ترین بانوانی که به درجه اجتهاد رسیده است، سیده نصرت امین، مجتهد، محدث، فیلسوف، عارف، بانو مجتهده نصرت امین، از جمله بانوان با تقوا و سخت‏کوشی بود که در نتیجه پیروی از آموزه‏های نورانی اسلام، به مراتبی از کمال، دانش و فضیلت دست یافت. این بانوى فاضله با پشتكار و تلاشى بى نظیر به تحصیل صرف، نحو، بلاغت، تفسیر، علم حدیث، فقه، فلسفه و عرفان پرداخت و با وجود مشكلات متعددى كه در فضاى حاكم بر آن ایام براى زنان در امر تحصیل وجود داشت، طلبگى و تحصیل خود را در سطوح عالیه نیز ادامه داد تا این كه در چهل سالگى مرتبه و تسلط علمى ایشان مورد تأیید علما و مراجع تقلید قرار گرفت و به دریافت درجه اجتهاد و روایت نایل شد.

بانو امین از چهل سالگى تا پایان عمر به تألیف كتب، تدریس، پاسخ گویى به پرسش هاى دینى مردم و ارشاد دختران و زنان پرداخت. وی با سرمایه خود مكتبى به نام فاطمه (س) و نیز دبیرستانى دخترانه تأسیس كرد. ایشان همچنین در كانون تبلیغات دینى بانوان اصفهان به تدریس معارف، تفسیر قرآن و پاسخ گویى به سؤالات پرداخت و تا پایان عمر پربركت خود به تعلیم و كوشش در جهت رشد علمى و معنوى دختران و زنان اهتمام ورزید. از این بانوی فقیه و عارف، این آثار علمی بر جای مانده است: مخزن العرفان فی تفسیر قرآن، اربعین الهاشمیه، سیر و سلوک، روش خوش‏بختی، نفحات رحمانیّه، جامع الشِتات، معاد یا آخرین سیر بشر، مَخْزَنُ اللآلی فی فَضائِلِ مُولی المَوالی، و اخلاق.

بانوی دیگر مجتهده زهره صفاتی است. ايشان‌ از حضرات‌ آيات‌ عظام‌: علی‌ ياری‌ غروی‌ تبريزی‌ (از شاگردان‌ مرحوم‌ آيت ‌ الله‌ العظمی نائينی‌)، صافی‌ گلپايگانی‌، فاضل‌ لنكرانی‌ و محمد حسن احمدی فقيه‌ (يزدی‌)‌، اجازات‌ روايی‌ و اجتهادی‌ دارند. علاوه بر آن كتاب زیارت در پرتو ولایت كه شرحی بر زیارت عاشورا است، پژوهش فقهی پیرامون سن تكلیف، نوآوری های فقهی در احكام بانوان (یائسگی)، پیشگیری از بارداری، و… از جمله آثار چاپ شده ایشان است، و كتاب های دیگر؛ مثل زیارت عتبات عالیات و شرحی بر دماء ثلاثه در حال انتشار است. وی همچنین شش مقاله تحت عناوین: شرحی بر كتاب تقلید شیخ انصاری، منابع مشترك اجتهادی، نقش زمان و مكان در دیدگاه امام خمینی، نفقه دادن همسر، جلوه های اجتهاد، و شهادت در حدود را هم ارائه داده است.