ایران و سایر ملل

در یک بررسی اجمالی در مورد ملت ایران می‌توان فهمید که مردم ایران از دیرباز اهل تعامل و ارتباط با سایر ملل دنیا در چهارچوب عقل و منطق و عدالت بوده‌اند.

با مراجعه به قانون اساسی به راحتی می‌توان دریافت كه این قانون هرگز سیاست انزوا را به عنوان استراتژی سیاست خارجی نظام تأیید نكرده است. به عنوان مثال مطابق اصول 152 و 154، «دفاع از حقوق همه مسلمانان» و حمایت از «مبارزات حق‌ طلبانه مستضعفین در برابر مستكبرین در هر نقطه از جهان» مسئولیتی است كه به عهده نظام گذارده شده و دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است آن را به عنوان استراتژی سیاست خارجی خویش برگزیند. همچنین مطابق دو اصل فوق «نفی هر گونه سلطه‌ جویی و سلطه‌ پذیری» و پشتیبانی از «استقلال و آزادی» و تلاش برای تحقق حكومت حق و عدل برای همه مردم جهان به عنوان یک اصل ثابت در سیاست خارجی ما مورد تأكید قرار گرفته است. در بخشی دیگر از این قانون آمده است: «همه مسلمانان یک امت هستند و دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است سیاست كلی خود را بر پایه ائتلاف و اتحاد ملل اسلامی قرار دهد و كوشش پی‌ گیر به عمل آورد تا وحدت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان اسلام را تحقق بخشد».[1]

با توجه به سوابق پیشین ایران كه رژیم‌های حاكم در آن نوعاً عواملی دست ‌نشانده و یا به شدت تحت تأثیر و زیر نفوذ دول قدرتمند خارجی قرار داشتند و از این راه صدمات فراوانی نیز بر مردم و كشور ایران تحمیل می‌كردند، جمهوری اسلامی، شعار «نه شرقی، نه غربی» را به عنوان اساسی‌ ترین اصول استراتژی خود در ارتباط با سایر كشورها برگزید. بدیهی است كه این شعار هرگز به مفهوم قطع رابطه با دول خارجی شرق و غرب و اتخاذ سیاست انزوا نبود؛ بلكه مراد از آن نفی رابطه استعمارگونه و سلطه ‌جویانه ‌ای بود كه تا پیش از این، رژیم‌ های حاكم بر ایران را تحت تأثیر خود قرار داده و استقلال ملی را از آنان سلب كرده بود. امام خمینی (ره) در تبیین مبانی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تأكید می كند: «روابط ما با تمام خارجی‌ ها بر اساس اصل احترام متقابل خواهد بود در این رابطه نه به ظلمی تسلیم می‌ شویم و نه به كسی ظلم خواهیم كرد و در زمینه تمام قراردادها ما براساس مصالح سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ملت خودمان عمل خواهیم كرد. با همه دولی كه به احترام با ما رفتار كنند ما نیز با آنها به احترام متقابل رفتار خواهیم كرد».[2] او همچنین می گوید: «جمهوری اسلامی، با تمام ممالک روابط حسنه دارد و احترام متقابل قایل است، در صورتی كه آنها هم احترام متقابل قایل باشند».[3]

هم اکنون کشور جمهوری اسلامی ایران ضمن این‌که خواهان روابط حسنه و احترام متقابل به همه ملت‌ها و دولت‌های دنیا است، دارای سیاست، «نه شرقی و نه غربی، جمهوری اسلامی»، به مفهوم داشتن روابط خارجی بر مبنای عزت ملی، منافع ملی، حقوق انسانی و احترام متقابل مطابق با آموزه‌های اسلامی است. یکی از مهم‌ترین اصول و مبانی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، اصل مهم «استقلال» است.[4]