اهل بیت (علیهم السلام) شاهد اعمال

از بررسى قرآن کريم و روايات و مجموعه معارف مربوط به خصوصيات و ويژگی هاى اهل‏ بيت عصمت (ع) چنين برمى‏آيد که اهل بیت و ائمه اطهار (ع) از کم و کيف عملکردهاى مردم آگاه مى‏شوند و در موقعيت ها و شرایط خاصى جهت هدايت و اصلاح اعمال و رفتار آنها اقدامات به خصوصى نيز انجام مى‏دهند.

در قرآن کريم مى‏خوانيم: «وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ… [1]؛ اى پيامبر به مردم بگو: اعمال و وظايف خود را انجام دهيد و بدانيد که خدا و رسولش و مؤمنان، اعمال شما را مى‏بينند…».

رواياتى که در اين زمينه وارد شده، ‏بسيار زياد است؛ از جمله در تفسير این آيه از امام صادق (ع) نقل شده است که آن حضرت فرمودند: “تمام اعمال نيک و بد مردم هر روز صبح به پيامبر اکرم (ص) عرضه مى‏شود، بنابراين مراقب باشيد».[2]

و يا در روايتى عبدالله بن ابان مى‏گويد: به حضرت رضا (ع)، عرض کردم که براى من و خانواده‏ام دعايى کنيد. حضرت فرمودند: مگر من دعا نمى‏کنم؟ به خدا سوگند اعمال شما در هر روز و شب بر من عرضه مى‏شود؛ لذا در هر مورد که مناسب باشد دعا مى‏کنم. عبدالله مى‏گويد اين حرف امام براى من تعجب آور بود که اعمال ما هر روز و شب بر امام عرضه می شود. ایشان وقتى متوجه تعجب من شدند خطاب به من فرمودند: آيا کتاب خداوند عزوجل را نمى‏خوانى آن جا که مى‏فرمايد: «و قل اعملوا فسيرى الله عملکم و رسوله و المؤمنون»؟ و در ادامه فرمودند: به خدا سوگند در اين آيه مراد از مؤمنون على‏بن‏ابى‏طالب(ع) است.[3]

از آن جا که همه ائمه (ع) به منزله نفس واحد هستند و همه آنها يک نور هستند، لذا هر حکمى که در مورد يکى از آنها ثابت‏شود در مورد بقیّه هم ثابت‏ خواهد شد.

اين آيه که بيان کنندۀ آگاهى خدا و پيامبر و مؤمنان از عملکرد ما است، همان عقيدۀ شيعه را مبنى بر “عرضۀ اعمال” بر اولياى خدا بيان مى‏کند. اين عرضه، روزانه، هر هفته و هر ماه انجام مى‏گيرد و اگر اعمال ما خوب باشد، اولياى خدا از ما شاد مى‏شوند و اگر بد باشد، نگران و اندوهگين مى‏گردند، و ايمان و باور به این مسئله، تأثیر بسیاری در تربیت و اخلاق و تقوای افراد می تواند داشته باشد. روایاتی نیز وجود دارد که در بعضی از زمان های خاص مثل شب های قدر و غیر آن اعمال ما بر آن بزرگواران عرضه می شود که این هم منافاتی با ناظر بودن ائمه (ع) در تمام ساعات بر اعمال ما ندارد. مثال ساده و روشن آن به این صورت است که مدیر و مسئول یک اداره در طول روز به کارهایی که در مجموعۀ تحت مدیریتش است به اجمال اطلاع دارد و آنها را می بیند، ولی در پایان هفته یا ماه یا سال و یا زمان دیگر تفصیل گزارش کارها به او می‌رسد تا آنها را امضاء کند.

پس از اطلاع از اين حقيقت، عمده آن است که هر کس در حد توان خود به گونه‏اى عمل کند که موجبات شادى پيامبر اکرم (ص)، و ائمه‏ اطهار (ع) را فراهم سازد. در اين باره نقل است که روزى امام صادق (ع) خطاب به اصحاب و افرادى که در مجلس آن حضرت حضور داشتند فرمودند: “چرا رسول خدا(ص) را از خود مى‏رنجانيد؟ شخصى از حضرت سؤال کرد: ما چگونه رسول‏خدا (ص)را ناراحت مى‏کنيم؟ حضرت صادق (ع) فرمودند: مگر نمى‏دانيد که کليه اعمال شما بر رسول ‏خدا(ص) عرضه مى‏شود، پس اگر معصيتى در اعمال شما مشاهده نمايد باعث ناراحتى و رنجش خاطر او خواهد شد، پس با اعمال بدتان پيامبراکرم (ص) را ناراحت نکنيد، بلکه سعى کنيد با اعمال خوبتان او را خوشحال و مسرور سازيد”.[4]

بنابر این، کسانی که به حرم های اهل بیت (ع) می روند، یا از دور به ایشان متوجه می شوند و عرض ادب می کنند، اهل بیت (ع)، شاهد اعمال آنها هستند و زائران خود را مورد توجه خاص قرار می دهند. در این رابطه این روایت از امام صادق (ع) بسیار گویا است: آن حضرت (ع) در باره نظر افکندن ابا عبد الله (ع) به زوارش می فرماید: همانا حسین بن علی نزد پروردگارش بوده و زائرانش را مشاهده می­کند و آنان را شناخته و برایشان استغفار می کند و… .[5]

بنابراين از مفاد آیات و روايات عرض اعمال به ساحت مقدس اهل بیت و امامان (ع)، به خوبى معلوم مى‏شود که آنها، براعمال امت آگاهى دارند.