انواع فرهنگ

در فرهنگ پيرو، نمودها و فعاليت‏هايى که توجيه و تفسير کنندۀ واقعيّات فرهنگى است، مطلوب بالذّات بوده و اشباع آرمان‏هاى فرهنگى را به عهده مى‏گيرند، اين خود هدفى ويژه و فرهنگ علمى، تکنولوژى، و اقتصادى اکثر جوامع در سده‏هاى نوزدهم و بيستم بوده است. اين خود هدفى، طبيعت اصل فرهنگ را که خلاقيّت و گسترش آرمان‏هاى زندگى در ابعاد “من” انسانى است، ضایع نموده است.

4. فرهنگ پويا، هدفدار و پيشرو:

اين گونه فرهنگ در محاصرۀ آن نمودها و فعاليت‏هايى که تحت تأثير عوامل سيّال زندگى و شرايط زودگذر محيط و اجتماع قرار مى‏گيرد، نمى‏افتد؛ زيرا عامل محرّک اين فرهنگ، واقعيّات مستمر طبيعت و ابعاد اصيل انسانى است و هدف آن عبارت است از آرمان‏هاى نسبى که آدمى را در جاذبۀ هدف اعلاى حيات به تکاپو در مى‏آورد؛ با کمال اطمينان مى‏توان گفت: اين همان فرهنگ انسانى است که هيچ تمدن انسانى اصيل در گذرگاه تاريخ بدون وجود زمينۀ چنين فرهنگى به وجود نيايد. اين همان فرهنگى است که گريبان خود را از چنگال خودخواهان و خودکامگان تواند رهانيد.[2]

در اين جا بايد يادآورى نمود که در يک جامعه دينى، فرهنگ الاهی خاصى حاکم است. بدين معنا که اين باور وجود دارد که معنويت، کمال مطلوب و نهايت زندگى انسان است و اين کمال در پرتو مراقبت و تلاش و با دقّت در به کارگيرى و بهره‏ورى به اندازه از همۀ مواهب جسمى و روحى براى انسان حاصل مى‏شود. در اين بينش، انسان رو به سوى خدا دارد که کمال مطلق و سرچشمۀ همه خوبى‏ها و ارزش‏ها است، ليکن در جوامع سرمايه دارى و صنعتى و غربى، فرهنگ خاص به آن جوامع حاکم است.