اندیشه و مکتب عبدالله بن سبأ

در صورت اثبات وجود تاريخی عبدالله بن سبأ، او فرقه ای به نام «سبئيه» را پايه ريزی کرد كه بر اساس آن، حضرت علی (عليه السلام) را در جايگاه خداوندی می نشاند.[1]

سبائیه یا سبئیه نخستین فرقه غُلات بودند که در اسلام پدید آمدند و به خدائی علی (علیه السلام) و جاودانگی او و بازگشت وی بدین جهان، قائل‏ شدند. از آن جا که پیشوای این دسته عبداللّه سبأ بود، این فرقه را به انتساب‏ وی سبئیه یا سبائیه می گویند.[2]

از منظر تعالیم اسلام، عبدالله بن سبأ و همه کسانی که از مکتب او پیروی می کنند، به جهت این عقاید کفر آمیز و شرک آلود، از زمره مسلمانان خارج هستند. به گفته عبدالقاهر بغدادی (متوفای 429 هـ. ق)، علی (عليه السلام) در پی آن بود كه حكم الهی را در باره عبدالله بن سبأ جاری سازد و به خاطر ارتداد او را به قتل برساند، اما به منظور رعايت مصلحت جامعه اسلامی؛ كه خود را برای نبرد با اهل شام آماده می ساخت، از كشتن وی صرف نظر كرده به مدائن تبعيدش نمود.[3]

محمد ابوزهره، يكی ديگر از نويسندگان مشهور و معاصر اهل سنت، بر سخنان بغدادی مهر تأييد نهاده، می افزايد: شيعيان، عبدالله بن سبأ را از خود نمی دانند و حتی او را مسلمان هم نمی دانند؛ ما نيز با ايشان هم آواييم و جز اين، سخنی نمی گوييم.[4]

[1]. زركلى، خير الدين، الأعلام (قاموس تراجم …)، ج 4، ص 88.

[2]. شهرستانى‏، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل،‏ تحقيق: بدران‏، محمد،‏ ج 1، ص 204‏ و 205؛ آمدی، علی بن محمد (سيف الدين)، أبكار الأفكار في أصول الدين،‏ تحقيق: مهدى‏، احمد محمد‏، ج 5، ص 53؛ مقدسى، مطهر بن طاهر، البدء و التاريخ، ج 5، ص 125.

[3]. بغدادي، عبدالقاهر، الفرق بين الفرق، ص 28، 29، 213 و 214.

[4]. ابوزهرة، محمد، تاريخ المذاهب الاسلامية، ص 35؛ اقتباس از سایت اندیشه قم.