کپی شد
انتقاد کنندگان شیخ احمد احسایی
عده ای از علما و بزرگان از شیخ احمد احسایی انتقاد کرده اند که در ذیل به آنها اشاره می شود:
- شیخ محمّد تقی (م 1275 ق)
وی فرزند بزرگ شیخ احمد احسایی بوده كه گاهی محمّد نامیده شده است. او عالم و فاضل بوده و از تألیفات او است: «جواهر العقول فی تقریر قواعد الأصول» و «رسالة فی الاجتهاد و الاخبار» كه در آن با آراء و افكار پدرش مخالفت كرده است.[1]
صاحب روضات الجنّات درباره وی در شرح حال پدرش گوید: او شدیداً مخالف طریقه پدر بود و بسیار او را به باد انتقاد و انكار می‌گرفت و هر وقت ذكر او می‌شد می‌گفت: «كذا فهم عُفِی اللَّهِ تَعَالَی عَنْهُ؛ خدا او را بیامرزد و از گناهش درگذرد، این گونه در این مسئله فهمیده است».[2]
- ملّا اسماعیل اصفهانی (واحد العین)
ملّا محمد اسماعیل اصفهانی از حکماء معاصر شیخ احمد، در مُقَدَّمه کتاب خود؛ «شرح الحکمة العرشیة»، یکی از شارحان «الحکمة العرشیة» ملّا صدرا را، شیخ احمد معرّفی و از او ستایش کرده، ولی اشکالات او بر ملّا صدرا را ناشی از عدم فهمش از مراد الفاظ و عبارات، آن هم به خاطر اطّلاع نداشتن از اصطلاحات فلاسفه، دانسته است.[3]
- مرحوم آیة اللَّه شیخ محمّد رضا همدانی
مرحوم محدّث قمّی در شرح حال شیخ محمّد رضا همدانی طهرانی، می نویسد:… وی با شیخیه سخت مخالف بود و از آنها زیاد انتقاد می‌کرد و در رد آنها کتاب های بزرگی نوشت؛ یکی از کتاب های او در رد فرقه شیخیه «السیف المسلول» می‌باشد و کتاب دیگر او «هدیة النملة إلی رئیس الملّة» است که آن را به نام مرجع شیعیانِ زمان خود مرحوم آیة اللَّه حاج سید محمّد حسن شیرازی، تألیف کرد؛ وی در این کتاب به بیان اعتقادات شیخ احمد احسایی و پیروان او، که از راه راست منحرف شدند، پرداخته است.[4]
- ملّا محمّد رضا سمنانی
او در کتابِ خود به نام: «هدایة الطالبین فی أصول الدین» که آن را به امر میرزا موسی؛ متولّی آستان قدس رضوی تألیف کرده، به رد عقائد شیخ احمد احسایی پرداخته است.[5]
- سید محسن امین
وی مىنویسد: از شیخ احمد و امثال او از علماى کشفیه، شطحات و عبارتهاى معما گونهاى از خرافات و امور پست و سخیف صادر شده است که شبیه شطحیات برخى از صوفیه است.[6]
- آیت الله سبحانی
آیت الله سبحانی ابتدا شیخ أحمد احسائی را با این اوصاف معرفی می کند: فقیه، إمامی، حکیم، مشارک در فنون علمی مختلف، دارای شهرت و پیروانی است که فرقه کشفیه را تأسیس کردند و به آنها شیخیه نیز گفته می شود.[7] سپس در ادامه، ایرادات و انتقادات وارد بر فرقه شیخیه را بیان می کند.
[1]. تهرانى، شيخ آقا بزرگ، الذريعة إلى تصانيف الشيعة، ج 11، ص 30.
[2]. خوانساری، محمد، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، ج 1، ص 91 و 92.
[3]. ر.ک: اصفهانی واحدالعین، ملا اسماعیل، شرح الحکمة العرشیة مع رسالة الحکمة العرشیة لصدر المتألهین الشیرازی، تعلیقات: حکیم نوری، ملا علی، محقق: خداوردی، محمد مسعود؛ شفتي بيدآبادي، محمدباقر بن محمدنقي، پرسش ها و پاسخ ها پيرامون عقايد شيخيه (زمينه‌ساز بابيت)، تحقيق: مركز تحقيقات كتابخانه مسجد سيد اصفهان.
[4]. پرسش ها و پاسخ ها پيرامون عقايد شيخيه (زمينه‌ساز بابيت)، تحقيق: مركز تحقيقات كتابخانه مسجد سيد اصفهان.
[5]. همان.
[6]. امین عاملی، سید محسن، اعيان الشيعه، ج 2، ص 589 – 590.
[7]. سبحانی، جعفر، المذاهب الاسلامية، ص 352، سيرة الشيخ أحمد الأحسائي.