امام علی (علیه السلام) و جنگ جمل‏

جنگ جمل اولین جنگ داخلی بود که بر امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) تحمیل شد که تنها چند ماه بعد از بیعت مردم با آن حضرت به عنوان خلیفه مسلمانان، اتفاق افتاد. این جنگ بین پیمان شکنان – که به «ناکِثین» معروف شدند – و سپاه امیرالمؤمنین علی (علیه السلام)، در ماه جمادی الثانی سال ۳۶ هجری در نزدیکی شهر بصره رخ داد.[1]

علت نام‌گذاری این جنگ به «جمل»، این بود که عایشه (یکی از همسران رسول خدا) که در این جنگ در جبهه مخالف علی (علیه السّلام) قرار گرفته بود، سوار بر شتری نَر به نام عسکر شده بود.

در این ماجرا، عایشه همسر پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) بر خلاف وصیت آن حضرت و به تحریک و همراهی طلحه و زبیر؛ دو تن از اصحاب با سابقه پیامبر، علیه امیرالمؤمنین (علیه السلام) که ایشان را به عنوان خلیفه انتخاب کرده بودند، خروج کردند.

انگیزه اصلی از این جنگ، قدرت‌طلبی، زیاده‌خواهی و مخالفت این گروه بیعت‌شکن با خلیفه وقت امیرالمؤمنین (علیه السلام) بود، البته ایشان بهانه شورش خود را خون‌خواهی خلیفه قبلی، می‌دانستند که طبق اقوال تاریخی، خودشان او را به قتل رسانده‌بودند.

این جنگ به رهبری عایشه همسر پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) آغاز شده و در نهایت با فتح و پیروزی سپاه امام علی (علیه السلام) به پایان رسید. حضرت علی (علیه السلام) در جنگی که از سوی پیمان‌شکنان تحمیل شد، شرایط سیاسی و اجتماعی وقت را به بهترین وجه در نظر گرفت و با بیعت‌شکنان در راستای مصالح اجتماعی وقت برخورد کرد.

در این جنگ بر خلاف خواست امیرالمؤمنین (علیه السلام)، طلحه و زبیر کشته شدند، اما عایشه با تدابیر در نظر گرفته شده توسط امام (علیه السلام) به مدینه منتقل شد. در منابع تاریخی آمده‌است که عایشه تا آخر عمر از کار خود پشیمان بود و خود را به جهت حضور در این فتنه تاریخی ملامت می کرد.[2]

[1]. كاتب واقدى، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، محقق: عطا، محمد عبدالقادر، ج ‏3، ص 23؛ مسعودی، علی بن الحسین، التنبیه و الإشراف، تصحيح: الصاوى، عبدالله اسماعيل، ص 256.

[2]. برگرفته از: سایت اسلام پدیا، مدخل «جمل».