امام سجاد (زین العابدین) (علیه السّلام) در زمان امامت امام حسین (علیه السّلام)

‏از شهادت امام حسن مجتبی تا شهادت امام حسین (علیهما السلام) در سال 61 قمری در کربلا، حدود ده یا یازده سال فاصله است.[1] در این مدت، امام سجاد (علیه السلام) شاهد حوادث تلخ و اسفباری بوده که بر امت اسلامی می‌گذشته‌است. حضرت سجاد (علیه السلام) در همهٔ این مراحل و حوادث، پدرش را همراهی کرد تا سرانجام امام حسین (علیه السلام) در کربلا به شهادت رسید. امام سجاد در هنگام شهادت پدر 23[2] یا 24[3] سال داشت.

یکی از مهم‌ترین فرازهای عمر شریف آن‌حضرت، مدت کوتاه حرکت او همراه با پدر و سایر اهل بیت و یاران ایشان، از مکه تا کربلا است. در طول مسیر مکه تا کربلا، امام سجاد (علیه السلام) همراه کاروان پدرش امام حسین (علیه السلام) بوده‌است. پس از گذشتن از یکی از منازل بین راه امام حسین (علیه السّلام) در حالی‌که بر پشت اسب خود در حال حرکت بود، چند لحظه به خواب رفت، بعد که بیدار شد فرمود: «انا لله و انا الیه راجعون والحمدالله رب العالمین» و آن را دو یا سه بار تکرار کرد.

پس فرزندشان علی بن الحسین (علیهما السّلام) به سوی ایشان روی کرده، عرض کرد: برای چه حمد خدای را به‌جای آوردید و استرجاع نمودید؟ حضرت فرمود: پسرم، من کمی به خواب رفتم. شخصی که به اسبی سوار بود، بر پشت اسب، این کلام را برای من می‌گفت: «این قوم سیر می کنند و قاصد مرگ هم به سوی آنها حرکت می کند»، من هم دانستم خبر مرگ ابلاغ شده‌است.

در اینجا فرزندشان علی به پدر عرض کرد: پدر جانم خداوند به شما بدی نرساند، آیا ما بر حق نیستیم؟

حضرت فرمود: بلی، قسم به خدایی که بازگشت همه بندگان به سوی او است.

علی بن الحسین جواب داد: بنابراین ما در حالی که بر حقیم، هیچ باکی از مرگ نداریم.

امام حسین (علیه السلام) به او فرمود: خداوند به تو بهترین جزای خیری که از پدری به فرزندش می رسد، عنایت فرماید.[4]

این قضیه پس از کوچ کردن از منزل «قصر بنی مقاتل» نقل شده و با تفاوتی مختصر منزل «ثعلبیه» نیز گزارش شده‌است.

نکته قابل ذکر این‌که؛ آیا این علی بن الحسین؛ حضرت سجاد (علیه السلام) می‌باشد، یا برادر بزرگوارشان حضرت علی اکبر، که در کربلا به شهادت رسید؟ معلوم نیست. تنها چیزی که در روایت آمده؛ جمله «فَأَقْبَلَ إِلَيْهِ ابْنُهُ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْن» است.

تا قبل از شهادت امام حسین (علیه السّلام) گزارش دیگری از امام سجاد در اسناد آمده است: علی بن زید از حضرت سجاد نقل می‌کند که ما با امام حسین (علیه السلام) خارج شدیم، پس در هیچ منزلی نزول نفرمود و از هیچ منزلی کوچ نکرد، مگر این‌که از «یحیی بن زکریا» و کشته شدن او یادی به میان می‌آورد. یک روز فرمود: از پستی دنیا نزد خداوند این‌که؛ سرِ یحیی بن زکّریا به زن بد کاره‌ای از زن‌های بدکاره بنی اسرائیل هدیه شد.[5]

از این حدیث به خوبی به دست می‌آید که حضرت علی بن الحسین (علیهما السلام) دائماً در کنار پدر بوده و در طول این سفر در خدمت ایشان قرار داشته و حتی سخنان پدر را نیز به خاطر سپرده‌است.

[1]. كلينى، محمد بن يعقوب، کافی، محقق / مصحح: غفارى، على اكبر و آخوندى، محمد، ج 1، ص 461.

[2]. ابن سعد، محمد، الطبقات الكبرى، تحقيق: عبد القادر عطا، محمد، ج 5، ص 163؛ طبرى، محمد بن جرير، تاريخ طبرى، ترجمه: پاينده، ابو القاسم، ج 11، ص 630.

[3]. همان، ج 5، ص 171؛ همان، ج 11، ص 631.

[4]. مفيد، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، ج 2، ص 82.

[5]. همان، ج 2، ص 132.