امام سجاد (زین العابدین) (علیه السلام) و ضرورت تبیین احکام و نشر فرهنگ اصیل اسلامی

از فعالیت های اجتاعی امام سجاد (علیه السّلام) این بود که در کنار وضع اندوهبار جامعه و ناآگاهی مردم از تعالیم اسلام و پیدایش بدعت ها و انحراف ها، با درک عمیق درد جامعه، مردم را با مواعظ خود بیدار می ساخته است. در اینجا به نمونه هایی از متروک شدن تعالیم اسلام و ناآگاهی مردم از وظایف اسلامی و پیدایش انحراف ها اشاره می شود:

1. به گفته برخی از دانشمندان، بعضی از بنی هاشم در زمان امام سجاد (علیه السلام) نمی دانستند چگونه نماز بخوانند و چگونه حج به جا آورند و اصولاً شیعیان از احکام دینی جز آن چه از زبان ها شنیده بودند، نمی دانستند![1]

وقتی وضع فریضه ای مثل نماز که از ارکان اسلام است و هر مسلمانی در شبانه روز باید پنج بار آن را بجا آورد، در میان بنی هاشم که می بایست در این زمینه ها از همه داناتر و آگاهتر باشند، چنین باشد، می توان حدس زد که میزان آگاهی دینی در مردم دیگر شهرها و مناطق و همچنین شناخت توده مردم مسلمان در مورد سایر برنامه های اسلام چگونه بوده است؟!

2. «انس بن مالک»، صحابی مشهور، می گوید: چیزی از آنچه در زمان رسول خدا جاری بود، سراغ ندارم. گفتند: پس نماز چیست؟ گفت: پس آنچه بر سر نماز آوردید، چه بود؟![2]
3. در سال 87 قمری در زمان خلافت ولید بن عبدالملک «عمر بن عبدالعزیز» که امیر مدینه بود، به عنوان امیرالحاج به حج رفت ولی وقوف در روز عید قربان را غلط انجام داد.[3]
4. «محمد بن مسلم بن شهاب زهری» می‏گوید: در دمشق نزد «انس بن مالک» رفتم، دیدم تنها نشسته گریه می‏کند، وقتی که از علت گریه اش پرسیدم، پاسخ داد: از مجموع آنچه از اسلام فرا گرفتم، جز این نماز را سراغ ندارم که مانده باشد و آن هم ضایع شده است.[4]
5. اندکی پس از زمان انس، «حسن بصری» می گفت: اگر رسول خدا به میان شما برگردد، از میان همه آنچه به شما تعلیم کرده، جز «قبله» شما چیز دیگری را نخواهد شناخت!![5]

[1]. الحسینى العاملى، جعفر مرتضى، دراسات و بحوث فى التاریخ و الاسلام (مجموعه مقالات)، (مقاله: الامام السجاد باعث الاسلام من جدید)، ج 1، ص 56.

[2]. همان؛ امین، احمد، ضحى الاسلام، ج 1، ص 365.

[3]. سيوطي، جلال الدين، تاريخ الخلفاء، محقق: الدمرداش، حمدي، ج 1، ص 168.

[4]. ابن كثير، اسماعيل بن عمر، البداية و النهاية، ج 9، ص 89.

[5]. دراسات و بحوث فى التاریخ و الاسلام (مجموعه مقالات)، ج 1، ص 57؛ برگرفته از سایت اندیشه قم.