کپی شد
امام سجاد (زین العابدین) (علیه السلام) و برخورد و مبارزه با علمای درباری
یکی از شورانگیزترین بخش های زندگی امامان (علیهم السّلام)، برخورد و مبارزه آنان با سر رشته داران ناشایست فکر و فرهنگ، در جامعه اسلامی عصر خویش؛ یعنی فقیهان، محدثان، مفسران، قاریان و قُضات درباری است. ایشان کسانی بودند که فکر و ذهن مردم را به سود قدرت های جور جهت داده، آنان را با وضعی که خلفای بنی امیه و بنی عباس می خواستند در جامعه حاکم باشد، عادت می دادند. آنها سعی می کردند مردم را نسبت به آن وضع، مطیع و تسلیم ساخته، زمینه فکری و ذهنی را برای پذیرش حکومت خلفا فراهم کنند.
نمونه این گونه برخورد در زندگانی سیاسی امام چهارم (علیه السّلام)، برخورد شدید آن حضرت با «محمد بن مسلم زهری» (متوفی 124 ق) محدث درباری است.
وی از دانشمندان عصر بنی امیه و معاصر و شاگرد امام زین العابدین (علیه السّلام) بود. آن طور که از کتب تراجم استفاده می شود، زهری از خط ولایت امیرالمومنین (علیه السّلام) منحرف بوده است. پدر او مسلم، با مصعب بن زبیر بوده و جدش عبیدالله با مشرکان در جنگ بدر شرکت کرده است. ابن شهر آشوب می نویسد: زهری از کارگزاران و عمّال بنی امیه بود.[1]
با توجه به متن نامه ای که حضرت سجاد (علیه السّلام) به او نوشت، می توان به شدت ناراحتی این امام بزرگوار از این فرد و نهیب های کوبنده ایشان به او و امثالش واقف شد. امام (علیه السّلام) پس از برحذر داشتن وی از اعانت ظالمان، نامه ای به او نوشت و فرمود: تو باید بدانی كمترین چیزی را كه پوشانده ای و سبک ترین باری كه برداشته ای این است كه ترس و وحشتی را كه ظالم (از عواقب بیداد و ستم) دارد، از میان برده و راه ستم را برای او هموار كرده ای. مگر نه این است كه تو را به سوی خویش خوانده محور آسیای ظلمشان می كنند. مگر تو را پلی برای عبور به اهداف خویش قرار نداده اند؟ مگر تو نردبان گمراهی آنان نشده ای كه جاهلان ساده لوح را به وسیله تو به دام می كشند؟ به وسیلۀ تو عالمان را مشكوک می سازند (مردم گمان می كنند، همۀ عالمان مانند تو درباری اند). آنان در برابر این همه خدمت تو چه چیزی به تو پرداخته اند. چقدر آن چه به تو می دهند در برابر آن چه از تو می گیرند، بی ارزش و چه چیز كم بهایی نصیب تو می شود».[2]
[1]. خويى، سيد ابو القاسم موسوى، معجم رجال الحديث و تفصيل طبقات الرجال، ج 17، ص 191؛ نرم افزار جامع فقه اهل البیت.
[2]. ابن شعبه حرانى، حسن بن على، تحف العقول، محقق / مصحح: غفارى، على اكبر، ص 274؛ برگرفته از سایت اندیشه قم.