امام حسن و تربیت شاگردان شایسته

امام حسن عسکری (ع) همانند سایر امامان معصوم شیعه (ع) در زمینه تربیت شاگرد اهتمام خاصی داشت. آن حضرت شیعیان مخلص و انسان های شایسته و با استعداد را برای تبلیغ معارف عالی اسلام و نشر و گسترش فرهنگ امامت که امتداد رسالت الهی است انتخاب کرده و تربیت می نمود و آنان را برای مقابله با هجمه های فرهنگی مخالفین و مناظرات علمی و گسترش احادیث اهل بیت (ع) آماده می کرد.

شیعیان فداکار هم با شور و اشتیاق تمام در اطراف محور امامت گرد آمده، زمینه رشد علمی و تعالی معنوی خویش را فراهم می ساختند. آنان به صورت شفاهی و کتبی، راه های حل مشکلات فرهنگی، روحی و معنوی خود را از سرچشمه علم و دانش فرا گرفته و در اقصا نقاط ممالک اسلامی منتشر می کردند

شیخ طوسی (ره) نام 103 نفر از اصحاب و شاگردان آن حضرت را ثبت نموده است،و بعضی از نویسندگان معاصر نام 263 نفر از یاران و شاگردان آن حضرت را یاد کرده اند.

در این جا نام چند تن از مشاهیر و بزرگان آنان را ذکر می شود:

1- احمد بن اسحاق قمی: او علاوه بر امام عسکری (ع) با سه تن دیگر از امامان معصوم (ع) نیز همنشین بوده است و از یاران راستین امام جواد، امام هادی و امام عسکری، حضرت مهدی (ع)به شمار می آید. او محدثی جلیل القدر، فقیهی پرهیزگار و نماینده و مورد اعتماد امام عسکری (ع) در شهر قم بود. بارها برای تحصیل دانش و کسب فیض از محضر ائمه هدی (ع) به سامراء و حجاز مسافرت نمود. همچنان که قبلا گذشت، امام عسکری (ع) هنگامی که فرزند بزرگوارش حضرت مهدی (ع) را به احمد بن اسحاق معرفی کرد، خطاب به وی فرمود: «ای احمد بن اسحاق! اگر در نزد خداوند متعال و ائمه اطهار (ع) مقامی والا نداشتی، فرزندم را به تو نشان نمی دادم.

2- احمد بن ادریس قمی: وی توفیق شرفیابی به محضر امام حسن عسکری (ع) را داشته و از منبع جوشان امامت جرعه ها نوشیده است. ابوالعباس نجاشی، شخصیت شناس نامی شیعه می گوید: احمد بن ادریس قمی فقیهی موثق و صاحب احادیث بسیار و روایات صحیح می باشد.

3- ابراهیم بن ابی حفص: نجاشی در مورد وی می نویسد: او که یکی از یاران سال خورده امام عسکری (ع) بود، شخصی مورد اطمینان و معروف نزد امام و شیعیان بود و کتاب «الرد علی الغالیه » را تألیف نمود.

4- حسن بن سکیب مروزی: دانشمندی متکلّم و پدید آورنده کتاب های متعدد و ساکن سمرقند بود. او در ردیف یاران امام عسکری (ع) قرار دارد.

5- حفص بن عمرو العمری: مورد توجه ویژه امام یازدهم بوده و حضرت عسکری (ع)در مورد وی توقیعی صادر فرموده است.

6- سید عبدالعظیم حسنی: نسب این دانشمند بزرگوار به امام مجتبی (ع) می رسد. او دانشمندی فقیه، پارسا و مبارز بود. وی در منطقه ری در میان شیعیان از آوازه و شهرت نیکی برخوردار بود، ولی بنا به ضرورت زمان سعی می کرد تلاش های خود را مخفیانه انجام دهد. امروزه مزار او در شهر ری مطاف هزاران شیعه مشتاق اهل بیت (ع)است.

7- سعد بن عبدالله قمی: از بزرگان شیعیان قم و صاحب تألیفات فراوان و محدث و فقیه بود.

8- فضل بن شاذان: یکی دیگر از شاگردان پرتلاش مکتب ائمه هدی (ع) به ویژه امام عسکری (ع) بود. پیشوای یازدهم تألیفات وی را تأیید نموده و در مورد برخی از احادیث او نوشته است: «صحیح است و شایسته است بدان عمل شود». امام عسکری (ع)در مورد فضل بن شاذان فرمود: «من بر مردم خراسان غبطه می خورم که فضل بن شاذان در میان آن ها است».

9- ابوعمرو عثمان بن سعید عمری: این شاگرد مکتب اهل بیت (ع) آن چنان مورد عنایت حضرت عسکری (ع)بود که امام علاقه خویش را به وی این گونه ابراز نمود: «این ابو عمرو مردی است مورد اطمینان و امین در زندگی و مرگ. او مورد اعتماد من است. آنچه به شما گفت، از جانب من می گوید و آنچه به شما رساند، از جانب من رسانده است». عثمان بن سعید اولین نائب خاص حضرت مهدی (ع)بود و فرزندش محمد بن عثمان دومین نائب آن حضرت در دوران غیبت صغری می باشد.

10- محمد عمری، فرزند عثمان بن سعید: او نیز همچون پدرش محرم اسرار پیشوای یازدهم بود. هنگام رحلت پدرش، از جانب حضرت مهدی (ع) توقیعی به عنوان تسلیت به وی صادر شد. در بخشی از آن آمده بود: «خداوند تو را پاداش فراوان دهد و صبر نیکو در مصیبت او به تو عطا فرماید. تو مصیبت زده شدی و ما نیز مصیبت زده شدیم. پس از فراق او، تو و ما تنها ماندیم. پس خداوند فرزندی چون تو به او عطا فرموده که پس از وی جانشین او باشی و به کاری که او می کرد بپردازی.[1]