اقسام امر به معروف و نهی از منكر

منظور شارع از امر به معروف و نهی از منکر و اقسام آن: امر به معروف که در نزد همه فقها به عنوان واجب تلقی شده و شبهه ای در وجوب آن نیست، فقط در احکامی است که واجب باشد و مستحب شامل امر به معروف وجوبی نمی شود، گرچه درقالب معروف اصطلاحی قرار می گیرد. هم چنانکه نهی از منکر وجوبی، فقط در احکامی تصور می شود که حرام باشد و در مکروه، آن نهی از منکر اصطلاحی فقهی منظور نظر نیست. گرچه در احكام دين به تمام واجبات و مستحبات معروف، و به تمام محرمات و مكروهات، منكر اطلاق شده است، اما دراحکام مستحبی و مکروه امر به معروف و نهی از منکر مستحب است نه واجب.[1] بنابراين وادار کردن افراد جامعه به انجام كارهاي واجب و مستحب، امر به معروف اصطلاحی است و همین طور بازداشتن آنها از كارهاي حرام و مكروه، نهي از منكر اصطلاحی است، نه فقهی و وجوبی. پس در امور واجب و حرام آن دو واجب می شود و در موارد مستحب و مکروه جامه استحباب در بر می کند. به عبارت دیگر می توان امر به معروف و نهی از منکر را به دو قسم تقسیم کرد:

1. امر به معروف و نهی از منكر واجب: به طور خلاصه، آنچه انجام آن از نظر عقل یا شرع لازم و واجب و یا ارتكابش از نظر آن دو، زشت و قبیح باشد، امر و نهی در موردشان واجب می شود.

2. امر به معروف و نهی از منكر مستحب: به طور خلاصه، هر كاری كه انجامش از نظر عقل یا شرع خوب و مستحب یا ارتكابش از دیدگاه آن دو، پسندیده نیست (مکروه)، امر و نهیش مستحب است.

گفتنی است امر به معروف و نهی از منكر از واجبات توصلی است؛ یعنی قصد قربت در آن شرط نیست؛ هر چند با داشتن قصد قربت از پاداش الهی نیز برخوردار خواهد شد.