اعتکاف امامان معصوم (علیهم السلام) و اؤلیای الهی

اعتكاف، فرصت مناسبی است برای خلوت کردن با خداوند متعال و عبادت ارزنده‌ای است که در ادیان پیش از اسلام نیز سابقه داشته و پیامبران الهی «علیهم ‌السلام» و اهل معرفت در طول تاریخ برای آن اهمیت ویژه‌ای قائل بوده‌اند. سیره ائمه طاهرین (علیهم السلام)، حاکی از اهتمام آن بزرگواران به مسئله اعتكاف است. امامان معصوم (علیهم السلام) در مواقعی که مشغله مهم‌تری نداشتند در موقعیتی مناسب معتكف می‌‌شدند.

این روش در زندگی سایر اؤلیای الهی نیز چنین بوده است. در این نوشتار مختصر به دو مورد از اعتکاف امامان معصوم (علیهم السلام) و برخی از اؤلیای الهی پرداخته می‌شود.

1. امام حسن مجتبی (علیه السلام):

امام حسن مجتبی (علیه السلام) در حال اعتکاف در مسجد الحرام، مشغول طواف خانه خدا بود. در همین هنگام مردی نزد آن حضرت آمد و عرض کرد: «من (به فردی) بدهکارم و طلبکارم تهدید کرده اگر قرض او را ادا نکنم، آبرویم را ببرد. حضرت طواف را قطع کرد و از مسجد الحرام خارج شد تا همراه وی به نزد طلبکارش رفته برای او مهلت بگیرد. ابن عبّاس که گمان برد حضرت اعتکاف خویش را از یاد برده است عرض کرد: گویا اعتکاف خود را فراموش کرده اید؟ حضرت فرمود: از یاد نبرده ام، ولی از پدرم شنیدم که از جدم رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نقل می‌کرد که او فرمود: هر کس در مورد حاجت برادر مسلمانش تلاش کند، مانند آن است که خدای عزیز و جلیل را نُه هزار سال عبادت کرده باشد، که روزهایش را روزه بوده و شبهایش را به قیام گذرانده باشد».[1] این حدیث شریف بیانگر انجام اعتکاف توسط امام حسن مجتبی (علیه السلام) است.

2. امام حسین (علیه السلام):

مردى خدمت امام حسن مجتبى (علیه السلام) رسید و عرض کرد: پدر و مادرم به فدایت! به من کمک کن تا مشکلم را حل کنم. حضرت کفش هایش را پوشید و همراه آن مرد رفت تا مشکلش را حل کند. در بین راه به امام حسین (علیه السلام) برخورد کرد که در حال نماز بود. به آن شخص فرمود: چرا از امام حسین (علیه السلام) براى حل مشکلات کمک نگرفتى؟ آن مرد عرض کرد: پدر و مادرم به فدایت! این کار را کردم، ولى گفتند: ایشان در حال اعتکاف است. امام حسن (علیه السلام) فرمودند: اگر ایشان مشکل تو را حل مى کرد، ثواب آن از یک ماه اعتکاف بیشتر بود».[2]

این حدیث زیبا، اشاره به اعتکاف امام حسین (علیه السلام) دارد.[3]

3. اعتکاف حضرت مریم (سلام الله علیها):

حضرت مریم (سلام الله علیها) بانویی است که در قرآن کریم از او به نیکی یاد شده و مورد توجه خداوند متعال قرار گرفته است. جریان تولد او و نذری که مادر بزرگوارش کرده بود تا فرزندش را خادم بیت المقدس قرار دهد، در سوره آل عمران بیان شده است. این بانوی والا مقام در خلوت به عبادت مشغول می‌شد و به مقامی رسید که مورد خطاب فرشتگان الهی قرار گرفت. قرآن کریم می‌فرماید: «و در اين كتاب (آسمانى)، مريم را ياد كن، آن هنگام كه از خانواده‏‌اش جدا شد و در ناحيه شرقى (بيت المقدس) قرار گرفت».[4]

علامه طباطبایی در ذیل آیه شریفه می‌گوید: «کلمه حجاب به معنای چیزی است که چیزی را از غیر بپوشاند و از این کلمه چنین بر می آید که گویا مریم خود را از اهل خویش پوشیده داشت تا قلبش برای اعتکاف و عبادت فارغ تر باشد.[5]

این آیه دلالت بر اعتکاف آن حضرت دارد.

موارد بسیاری نیز از اعتکاف بزرگان دین و اؤلیاء الله وجود دارد که در روایات و کتاب های تاریخ و سیره به آن اشاره شده است.