اسم و لقب و کنیه مشهور محمد بن حنفیه و فلسفه آن

محمد اكبر، پسر على بن ابى طالب (علیهما‌السلام) است[1] که محمد بن حنفيه ناميده شد.[2] دلیل این‌که وی را پسر حنفیه گفته‌اند، این است که مادرش خوله دختر جعفر از بنى حنيفیه بود.[3]

ابن حنفیه، هم‌نام پیامبر (صلی الله علیه و آله) (محمد) و نیز مکنّی به کنیه آن‌حضرت (ابوالقاسم) شده است.[4]

رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله) در باره محمّد بن حنفيّه فرمود: «يا على! در آينده تو پسرى خواهى داشت كه اسم و كنيه‏ام را به او بخشيدم».[5]

گفته شده ميان على (علیه السلام) و طلحه مشاجره‌ای صورت گرفت. طلحه به على (علیه السلام) گفت: من اگر نسبت به پيامبر حسادت كرده‏ام؛ مانند جسارت تو نيست كه نام و کنیه پسرت را به نام و كنيه پيامبر نهادى و حال آن‌كه پيامبر (صلی الله علیه و آله) نهى فرمودند كه آن‌دو را پس از او بر كسى از امتش نهند. على (علیه السلام) فرمود: گستاخ كسى است كه بر خدا و رسولش گستاخى كند. اى فلان برو و فلان اشخاص قرشى را پيش من بياور. آنان آمدند و على (علیه السلام) از آنان پرسيد شما چه گواهى مى‏دهيد؟ گفتند: گواهى مى‏دهيم كه پيامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: به زودى پس از من براى تو پسرى متولد مى‏شود که من نام و كنيه خود را به او بخشيدم و براى هيچ‌يک از امت من پس از او چنين چيزى روا نيست. كنيه محمد بن على، ابو القاسم بوده است.[6]

[1]. کاتب واقدی، محمد بن عمر، الطبقات‏الكبرى، ترجمه: مهدوی دامغانی، محمود، ج ‏5، ص 209.

[2]. ابن اثير، عز الدين على، كامل تاريخ بزرگ اسلام و ايران، ترجمه: حالت، ابو القاسم و خليلى، عباس، ج ‏10، ص 232.

[3]. همان.

[4]. خوانساری، جمال، دفاع از تشيع، ترجمه بحثهاى كلامى شيخ مفيد، ص 572.

[5]. صالحى شامى، محمد بن يوسف، سبل الهدى و الرشاد فى سيرة خير العباد، تحقيق: عادل احمد، عبد الموجود و معوض، على محمد، ج ‏10، ص  104؛ محرمى، غلام‌حسن، جلوه‏هاى اعجاز معصومين (عليهم السلام)، ص 48.‏

[6]. الطبقات‏الكبرى، ج ‏5، ص 209 و 210.