اسماعیل فرزند امام صادق (علیه السلام)

این که اسماعیل؛ فرزند بزرگ امام صادق (علیه السلام) در تأسیس فرقه اسماعیلیه نقشی داشته باشد، خیلی واضح نیست، گرچه برخی از گزارش‌ها حاکی از فعالیت‌های وی می‌باشد.

با مراجعه به منابع رجالی امامیه، مطالب فراوانی درباره اسماعیل نمی یابیم. رجالی معروف؛ «کشّی» در شرح حال «بسام»، با نقل روایتی از امام صادق (علیه السلام)، اسماعیل را به قتل بسام متهم می کند و او را به آتش بشارت می‌دهد.[1] روایت‌های بسیاری حاکی از آن است که اسماعیل فردی شراب خوار بوده است و امام صادق (علیه السلام)  فعل او را انکار کرده اند.[2]

شیخ صدوق سه روایت مشابه نقل می کند که امام جعفر بن محمد (علیهما السلام) در پاسخ به سؤال فردی درباره اسماعیل، فرمود: «عاصٍ عاصٍ لایشبهنی و لا یشبه احدا من آبائی؛ [3] او فردی معصیت‌کار است، نه شبیه من است و نه به یکی از پدران من شباهت دارد».

با توجه به این توصیف‌ها، اسماعیل در منابع شیعه امامیه، شخصیت مثبتی شمرده نمی شود و مورد انکار و طرد پدرش بوده است.

[1]. كشى، محمد بن عمر، رجال الكشي‏، ص 245.

[2]. جوینی، عطاملک، تاریخ جهانگشای، تصحیح: قزوینی، محمد بن عبدالوهاب ، ج 3، ص 145؛ همدانی، رشید الدین فضل الله، جامع التواریخ (قسمت اسماعیلیان و فاطمیان)، به کوشش: دانش پژوه، محمد تقی، و مدرسی زنجانی، محمد ، ص 9.

[3]. صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمه، تصحیح: غفاری، علی اکبر، ص 70.