اسلام و علوم غریبه

قبل از این که به بیان دینی یا غیر دینی بودن این علوم بپردازیم، لازم است، مختصری در مورد چیستی آنها توضیح دهیم:

علوم غریبه، علومی است که در دسترس همۀ افراد قرار نمی گیرد، و حدود سی شاخۀ مختلف دارد که برخی از آنها عبارت اند از: علم رمل، جفر، اعداد، و … .

امّا پنج علم کیمیا، لیمیا، هیمیا، سیمیا و ریمیا در علوم غریبه، به خمسه محتجبه معروف است؛ یعنی پنج علمی که مخفی است و تمام آن، از اسرار است.[1]

تعریف و توضیح هر کدام به بیانی که علامه طباطبائی در تفسیر المیزان[2] آورده، به این شرح است؛

1. کیمیاء؛ که به آن علم صناعت هم می گویند؛ علمی است كه به وسیله آن می‏توان بعضی فلزات و اجرام معدنی را به چیز دیگر تبدیل كرد؛ مثلاً به وسیله این علم می‏توان طلا و نقره را از فلزات جدا كرد یا سنگ را به طلاء و … تبدیل کرد.

2. سیمیا؛ علمی است كه انسان به وسیله یادگیری آن، قدرت برای انجام كارهای خارق العاده پیدا می‏كند. موضوع این علم هماهنگ ساختن و مخلوط كردن قواى ارادى با قواى مخصوص مادى است که با این کار، شخص می تواند، در امور طبیعی و قوه خیال دیگران تصرف کند، و آن را سحر دیدگان می نامند، و این فن از تمامى فنون سحر مسلم‏تر و صادق‏تر است.

3. علم لیمیا؛ علمی است كه با آن روح را در بدن دیگری انتقال دهند. بنابراین در این علم، از كیفیت تأثیرهاى اراده، هنگامی که به ارواح قوى و عالى متصل شد، بحث مى‏كند؛ مثلا اگر اراده من با ارواحى كه موكّل ستارگان است، متصل شد، چه کارهایی مى‏توانم انجام دهم؟ یا اگر اراده من، به ارواحى كه موكل بر حوادث اند، متصل شد، و آنها را در اختیار خود گرفتم، و یا اگر توانستم اجنه را تحت اختیار خود در آورم، و از آنها كمك بگیرم، چه كارهایى می توانم انجام دهم؟ این علم را، علم تسخیرات، مى‏گویند.

4. علم هیمیا؛ كه در تركیب قواى عالم بالا، با عناصر عالم پایین، بحث مى‏كند، تا از این راه به تاثیرهاى عجیبى دست یابد، و آن را علم طلسمات هم می گویند، چون ستارگان و اجرام آسمانى با حوادث مادى زمین ارتباط دارند، پس اگر آن شکل آسمانى كه مناسب با حادثه‏اى از حوادث است، با صورت و شكل مادى آن حادثه تركیب شود، آن حادثه پدید مى‏آید؛ مثلا در این علم، اگر بتوان آن شكل آسمانی را كه مناسب با مردن، یا زنده ماندن یک شخص است، با شكل و صورت خود او تركیب کرد، کاری که می خواهیم، انجام می شود. و این معناى طلسم است. این علم در نزد علمای ما حرام است.

5. علم ریمیا؛ علمى است كه از استخدام قواى مادى بحث مى‏كند، تا به آثار عجیب آنها دست یابد، به طورى كه در حس بیننده اثرات عجیب و غیر عادی، درست می شود، و این را شعبده هم می گویند.

با توضیحی که در مورد این علوم داده شد، روشن می شود که این علوم، دینی نیستند؛ زیرا در این علوم از استخدام اجنه و طلسم و تسخیر موجودات و دخالت در عالم بحث می شود که مورد تأیید دین نیست.

نتیجه:

این علوم، به علت این که در مواردی، باعث تسخیر اجنه یا کشف اسرار اشخاص دیگر و… می شود، مورد قبول دین نیست. البته علم کیمیاء یک نوع صنعت است و ربطی به دینی بودن و غیر دینی بودن ندارد، ولی از شاخه های علوم غریبه است.

برای توضیح بیشتر در مورد این علوم می توانید به کتاب های زیر مراجعه نمایید:

1. زبدة الارواح، محمود دهدار.

2. دائرة المعارف تشیع، ج 11، زیر نظر بهاء الدین خرمشاهی.

3. المائدة یا فرحة الروح، سید احمد عبد منافی.

4. تحفه حكیم، ج 2، سید محمد مؤمن حسینی.