استفاده شخصی از امکانات مسجد

همچنان که بایستی در مسجد از انجام اموری که با شأن و منزلت والای خانه حقّ تعالی سازگار نیست، خودداری نمود، نباید از بخش های مسجد و یا امکانات آن برای اموری که مغایر با جهت «مسجد بودن» است، نیز استفاده کرد. همچنین استفاده از امکانات مسجد برای مصارف شخصی در خارج از مسجد جایز نیست، به عنوان مثال نمی ­توان از آب و برق مخصوص به مسجد، برای منزل شخصی استفاده نمود. لذا خارج کردن اشیا و اسباب متعلّق به مسجد جهت مصارف شخصی، علاوه بر آن­که غالباً مخالف با وقف است، غصب اموال متعلّق به مسجد نیز به حساب می آید.

استفاده از درآمد موقوفات مسجد، برای مصارف شخصی نیز همین حکم را دارد و تصرّف در آن غصب محسوب می شود. چون عایدات حاصل از موقوفات مسجد را بایستی صرف تعمیر همان مسجد و در صورت عدم لزوم، در مساجد دیگر صرف نمود. بلی استفاده از امکانات موجود در مسجد برای کسانی که به مسجد رفت ­و آمد می کنند، بلامانع است. در این زمینه جهت هر چه بیشتر روشن شدن ابعاد مسئله، ذکر چند استفتا و پاسخ آن مناسب است:

سؤال: در مسجد جامع بندر ماهشهر، یک دستگاه بلندگو است که در موقع اذان و مجالس سوگواری از آن استفاده می شود. بعضی اوقات، کودکی یا پولی از اشخاص، مفقود می ­شود از ما خواهش می کنند که به وسیله بلندگو، به اهالی شهر ابلاغ نماییم، حکمش چیست؟

جواب: «اگر بلندگو را به خارج نبرند و پول برق آن را بدهند، اشکال ندارد».[1]

سؤال: در مسجدی، گلیم ­هایی است، که در حاشیه­ اش نوشته شده «وقف مسجد است و اجازه خارج کردن از مسجد نیست»، فعلاً فرش ­های قیمتی برای آن مسجد آورده شده و فرش شده است؛ لذا گلیم­ها را برداشته و حجرات همان مسجد را که در حیاط مسجد است، فرش نموده ­اند، و طلّاب علوم دینیّه در آنها ساکن هستند. آیا این کار اشکال دارد یا خیر؟

جواب: «در فرض سؤال، گلیم مسجد را زیر فرش خود مسجد، پهن کنند و به ­جای دیگر نبرند».[2]

سؤال: مسجد را تعمیر کرده ­اند، گچ و خاک قدیمی آن را کنده و بیرون ریخته اند و قابل استفاده نیست. آیا جایز است که آن خاک ­ها را برای پرکردن صحن خانه یا اتاق ببرند یا نه؟

جواب: «اگر به هیچ وجه، حتّی برای مسجد دیگر، مورد استفاده نیست و خریدار هم ندارد، جایز است».[3]

سؤال: اگر کسی از طرف متولّی، مغازه ­ای را در ملکی که به نام مسجد واگذار شده است، ساختمان نمود، به قرار این­که پنج سال خودش در آن مغازه کسب کند، اکنون بعد از پنج سال، سرقفلی مغازه مال کیست؟

جواب: «مال مسجد است».[4]

سؤال: زمینی است موقوفه برای مسجد معیّنی که در حدود دویست هزار تومان ارزش دارد. چون در وسط آبادی قرارگرفته برای محلّ و اهالی روستا به مزبله ای تبدیل شده است. مسجد مزبور هیچ­گونه احتیاجی ندارد. اهالی جهت آب لوله ­کشی، در مضیقه قرار گرفته ­اند. اجازه می فرمایید زمین مذکور را فروخته و برای مخارج آب لوله ­کشی استفاده نمایند؟

جواب: «فروش موقوفه مسجد جایز نیست، ولی اجازه دادن آن به مال الاجاره عادلانه و صرف آن همه ساله در همان مسجد، مانعی ندارد».[5]

سؤال: آیا جایز است لوازم مسجد از قبیل کولر، بلندگو و فرش جهت استفاده شخصی، فاتحه و عروسی و یا استفاده پیشنماز مسجد از مسجد خارج شوند؟

جواب: «تابع کیفیّت وقف است. اگر برای استفاده در مسجد وقف شده بیرون بردن از مسجد جایز نیست».[6]

سؤال: آیا مهر مسجد را به مسجد دیگر می توان برد یا نه؟ مثلاً اگر کسی مهر مسجد را ببرد و مدّتی با آن نماز بخواند چه در منزل چه در مسجد دیگر آیا نماز او چه صورت دارد؟

جواب: «جایز نیست و باید به ­جای اوّل برگرداند، مگر آن­که یقین کند که مخصوص آن مسجد نیست».[7]

سؤال: آیا بردن فرش مسجد قدیم در مسجد جدید متّصل جایز نیست؟

جواب: «اگر جزء مسجد قدیم محسوب است، جایز است».[8]

سؤال: عدّه­ای از افراد خیّر پولی برای خریدن اجناسی که مورد احتیاج مسجد است می­دهند و این اجناس به نام مسجد خریداری می شود. آیا می توان از آنها در خارج از مسجد برای کارهای خیر استفاده نمود؟

جواب:‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌»اگر برای خصوص مسجد مزبور داده اند، باید در خصوص آن مسجد از آن استفاده شود».[9]