استصحاب عدم نسخ‏

در مورد نسخ سه صورت وجود دارد.

1. یقین به عدم وجود نسخ داریم.
2. یقین به وجود نسخ داریم.
3. نه یقین به وجود نسخ داریم و نه به عدم وجود آن، بلکه صرفا احتمال وجود را نسخ می‌دهیم.

در دو صورت اول به یقین عمل می‌شود، اما در صورت سوم با وجود شرایط استصحاب عدم نسخ، به آن عمل می‌شود.

برای روشن شدن معنای استصحاب عدم نسخ، لازم است، توضیح کوتاهی نسبت به آن ارائه شود.

استصحاب عدم نسخ عبارت است از ابقاى حكم پيشين در صورت شک در نسخ آن، که از آن به «اصل عدم نسخ» و «استصحاب نصّ تا وارد شدن نسخ» نيز تعبير و در اصول فقه، در مباحث اصول عملى بحث شده است.

استصحاب عدم نسخ بر دو قسم است:

1. استصحاب احكام شرايع سابق: مراد از آن استصحاب بقاى حكم شريعت قبلى هنگام شک در نسخ آن است. اين قسم از استصحاب به دليل اشكالات متعدّدى كه بر آن وارد شده، مورد پذيرش علمای اصول نيست.[1]
2. استصحاب احكام شريعت اسلام: مراد از آن استصحاب بقاى حكم شريعت اسلام هنگام شک در نسخ آن است. معروف آن است كه اين قسم استصحاب صحيح است؛ هر چند برخى معاصران اين قسم را نيز مورد اشكال قرار داده‏اند.[2]

[1]. آخوند خراسانى، محمد كاظم‏، كفاية الاصول، ص 412 – 414؛ خویی، سید ابوالقاسم، مصباح الاصول، تقريرات واعظ حسينى بهسودى، محمد سرور، ج 3، ص 146 به بعد.

[2]. مصباح الاصول، ج 3، ص 149.