اساس طریقت جلوتیه

اساس طریقت جلوتیه، «ذکر جَهْری» یا جلیّ (بلند و آشکار) است. مهم‌‌ترین آداب در این طریقت، ذکر کلمه توحید است، که هدایی[1] آن را به صورت «ذکر توحید» آورده است. به سالکان این طریقت، از زمان تشرفشان، ذکر توحید تلقین می‌شود. سالک، بسته به وضع خود، در سه مرحله به این ذکر ادامه می‌دهد. سالک مبتدی به تکرار «کلمه توحید»، باتوجه به معنای «لامعبود الا الله» (معبودی جز خدا نیست)، می پردازد. این مرتبه، اولین مرتبه توحید است و در این مرحله تنها به وجه شرعی و ظاهری آن نظر دارد. سالک متوسط ،ذکر «کلمه توحید» را با نیت «لا مطلوب الا الله» یا «لا مقصودَ الا الله» (مقصودی جز خدا نیست) و سالک منتهی، ذکر توحید را با توجه به معنای «لاموجودَ الا الله» (موجودی جز خدا نیست) تکرار می‌کند. سالک به این ذکر تا آن‌جا ادامه می‌دهد که اعتبار ظاهری کائنات در نظر او زایل شود. ذکر در مرحله ابتدایی، جهری و جلیّ (لسانی) است و هر چه به مراتب بالاتر برسد، خفی (قلبی) می‌گردد.

گرچه ذکر توحید اساس طریقت جلوتیه را تشکیل می‌دهد، ذکر اسماء سبعه (لااله الاالله، الله، هو، حقّ، حیّ، قیّوم، و قهّار) نیز، که خود اساس سلوک در طریقت خلوتیه به شمار می‌رود، در طریقت جلوتیه مهمّ است. به‌ویژه پس از هدایی، مشایخ جلوتی ذکر اسماء سبعه را به سالکان تلقین کرده اند.[2]