اساتید ابوحنیفه

ابوحنیفه در استفاده از اساتید تنها بر علمى كه از اساتيدش در كوفه آموخته بود اكتفا نكرد و بارها به حجاز سفر كرد و از محضر بزرگان فقه و حديث آن‌جا نیز استفاده برد که برخی از آنان عبارتند از:

1. امام باقر (علیه السلام)

برخی از محققان از جمله اساتید ابو حنیفه را، امام باقر (علیه السلام) دانسته‌اند.[1]

2. امام صادق (علیه السلام)

ابوحنيفه در ميان اهل سنّت افتخار مى‏كرد و با فصيح‏ترين زبان مى‏گفت: «لَوْ لَا السَّنَتَانِ لَهَلَكَ النُّعْمَانُ»؛[2] «اگر آن دو سال (شاگردی نزد امام صادق علیه السلام) نبود، نعمان به هلاكت رسيده بود».[3]

3. حماد بن ابی‌سلیمان

یکی از اساتید خاص ابوحنيفه، حماد بن ابی‌سلیمان است که تا زمان وفات وى، 18 سال كامل از همراهی وى مستفيد بود،[4] اما وى تنها بر علمى كه از اساتيدش در كوفه آموخته بود اكتفا نكرد و بارها به حجاز سفر كرد و از محضر بزرگان فقه و حديث آن‌جا استفاده برد [5]که برخی از آن‌ها عبارتند از: عامر شعبی، ابواسحاق سبیعی، عاصم بن ابی‌النجود، قیس بن مسلم، سماک بن حرب، علقمة بن مرثد، عطیة بن سعد عوفی از رجال بصره حکم بن عتیة، قتادة بن دعامة، مالک بن دینار و در مدینه مدتی در مجلس درس ربیعة بن ابی عبدالرحمن از فقیهان اهل رأی حاضر می‌شد و در مکه مدتی در مجلس عطاء بن ابی رباح فقیه بزرگ آن سرزمین حاضر می‌شد. و از عبدالرحمن بن هرمز اعرج، نافع مولای ابن عمر، محمد بن منکدر و ابن شهاب زهری و در مکه از کسانی چون عمرو بن دینار و ابوالزبیر مکی نیز بهره‌برد.[6]

[1]. ویکی شیعه.

[2]. شوشتری، قاضی نور الله، إحقاق الحق و إزهاق الباطل، مقدمه و تعليقات: آيت الله العظمى مرعشى نجفى‏، ج ‏28، ص 443.

[3]. گفته شده است که این عبارت نخستین‌بار در قرن چهاردهم قمری در کتاب مختصر تحفة الاثناعشریه مطرح شده است. برخی عبارت مذکور را به علم‌آموزی ابوحنیفه نزد امام صادق (علیه السلام) تفسیر کرده و با استناد به آن شاگردی او را نزد آن حضرت اثبات می‌کنند. برخی دیگر بر این باورند که عبارت «لولا السنتان لهلک النعمان» به شاگردی ابوحنیفه نزد زید بن علی (علیه السلام) اشاره دارد نه امام صادق (علیه السلام) و شاگردی وی نزد زید بن علی (علیه السلام) را شاهد این مدعا می‌دانند، البته به دلیل نبود این عبارت در منابع نخستین در اصل آن نیز تردید شده و احتمال داده‌شده که سُنتان (به معنای دو روش) درست باشد نه سَنتان(دو سال)، ویکی شیعه.

[4]. مهد اصحاب رأى در عراق، در آن وقت كوفه بود. ابو حنیفه به اين مركز پيوست. اساتيد اين مدرسه در آغاز كار، حضرت على (علیه السلام)  و عبداللّه بن مسعود بودند و بعد از آن‌ها شاگردانشان شريح، علقمه و مسروق، ائمه چيره دست اين مدرسه بودند كه در تمام جهان اسلام شهرت به‌سزايى داشتند. سپس امامت آنها به ابراهيم نخعى و بعد از وى به حماد رسيد. بعدا ابوحنیفه شاگردى حماد را  به عهده گرفت، حلبی، علی اصغر، تاريخ علم كلام در ايران و جهان، ص 180.

[5]. همان، ص 179 و 180.

[6]. ویکی شیعه.