ازدواج موقت و اجازه همسر

غریزۀ جنسی یكی از غرایزی است كه خدای متعال به انسان موهبت فرموده است. پاسخ گویی به این غریزه هم، یك امر طبیعی و ضروری است و بر خلاف نظر افراد یا مكاتبی كه رهبانیت را ترویج می كنند، سركوب كردن این غرایز امری ناصحیح و موجب عقده های روحی می شود. كما این كه هرج و مرج و بی قانونی و افراط در ارضای آن و كمونیسم جنسی نیز خلاف هدف آفرینش انسان است؛ از این رو بهترین و طبیعی ترین شكل ارتباط زن و مرد دارای ویژگی های همچون:

1. پیوند زناشویی مبتنی بر قانون، 2. تك همسری، 3. ازدواج دایم، است.

اما اگر به دلایل خاصی ازدواج دایم ممكن نشد و زمینه آن موجود نبود یا تك همسری، انسان یا جامعه را با مشكلات خاصی مواجه كرد، آیا در این جا باید كمونیسم جنسی و ارتباط غیر قانونی را ترویج كرد، یا با ساز و كارهایی كه مانع سوء استفاده و هوسرانی عده ای از زنان یا مردان می گردد، پیوند زناشویی را به شكل مجدد و یا ازدواج موقت، قانونی كرد. در این جا دو رویكرد وجود دارد:

1. رویكرد اسلام ناب كه از طریق رسول اكرم (ص ) و ائمه اطهار (ع) بیان شده است كه بر مبنای آن هم تعدد زوجات مجاز است و هم ازدواج موقت. (توجه داشته باشید ترغیب و تشویق به تشكیل خانواده، ازدواج دائم و تك همسری است، اما به خاطر اضطرار و خروج از بن بست – نه در عرض و همسان با ازدواج دائم و تک همسری- این راه های قانونی یعنی ازدواج مجدد و موقت، باز شده است).

2. رویكردی که ارتباط مرد با بیش از یك زن دائم را به شکل قانونی دنبال نمی کند.

گونه های مختلف كمونیسم یا آزادی و بی بند و باری جنسی، در غرب گویای این روی کرد است، با این که دانشمندان و دلسوزان غربی معترف اند كه ازدواجی شبیه ازدواج موقت یك ضرورت اجتماعی است و از ناحیۀ منع ازدواج موقت و چند همسری، آسیب های جبران ناپذیری به جامعه و فرد وارد می آید.

در جامعۀ بشری به ویژه در شرایط امروز، آمیزش جنسی را نمی توان به ازدواج دائمی محدود ساخت و هیچ حكومتی و جامعه ای نمی تواند مانع ارضای این نیاز طبیعی گردد، اما ارضای این نیاز از راه نامشروع و ترویج زنا و فحشا كه اغلب جوامع بشری به آن تن داده اند و حتی مراكز رسمی برای تن فروشی و بهره كشی جنسی از دختران و زنان دارند، مورد تأیید اسلام نیست و با آن به شدت مخالف است و آن را توهین به زن و تجاوز به حقوق و كرامت او و منافی با اخلاق و عفت اجتماعی و موجب نابودی خانواده می داند. پس تنها راه مشروع که همانا راه ازدواج موقت یا ازدواج مجدد، است باقی می ماند؛ یعنی مردان و زنان با قرارداد مشخص شرعی و رعایت حقوق طرفین و نیز جوانب اخلاقی و انسانی و شرعی با پیمان دو جانبه ازدواج می كنند.

حال با توجه به این نکته که خداوند بر بندگانش مهربان و دلسوز است و هیچ قانونی را بدون مصلحت وضع نمی کند، اسلام که بیانگر قوانین الاهی است، بر اساس مصالحی که در چند همسری و واگذاری این حق به شوهر، وجود داشته و در جای خود نیز بیان شده است، حق ازدواج موقت و چند همسری را به شوهر داده است.^[1] و برای استفادۀ او از این حق، اجازه دادن همسر را لحاظ نکرده است؛^[2] زیرا اگر این حق مشروط واگذار می شد با توجه به حساسیت زنان بر این موضوع و عواطف زنانگی، که غالبا با ازدواج مجدد شوهرانشان مخالف اند، آن مصلحتی که در نظر خداوند متعال بود، حاصل نمی شد.

البته بعضی از فقها فرموده اند: اگر مرد مسلمان بخواهد با زنی از اهل کتاب ازدواج موقت انجام دهد، و همسر دائم مسلمان داشته باشد، اجازه آن زن مسلمان از شرایط این ازدواج است.[3]

در اینجا بهتر است به نظر چند از مراجع عظام درباره ازدواج موقت با زنان اهل کتاب بپردازیم.

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):

اجازه لازم نيست و عقد بدون آن صحيح است مگر آنكه مقرراتى در ميان باشد كه بايد رعايت ‏شود.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):

مرد مسلمان لازم نیست از همسرش برای این کار اجازه بگیرد ولی توجه داشته باشید ازدواج موقت مربوط به کسانی است که ضرورتی احساس می کنند.

1. برای آگاهی بیشتر، نک: نمایه: جواز تعدد زوجات (چند همسری) برای مردان، سؤال 692 در سایت اسلام کوئست.

2. از این جهت فقها فرموده اند: زن نمی تواند همسر خود را از این حق منع کند. امام خمینی، استفتائات، ج 3، ص 100، سؤال 55.

[3]. نک: صراط النجاة، تبریزی، شیخ جواد، ج 2، ص 270.