اخلاق و صفات اسحاق نبی الله (علیه السلام) از دیدگاه قرآن

قرآن كريم در بعضی از آیات خود تعدادی از اوصاف حضرت اسحاق (عليه السلام) و اوصاف مشترک آن حضرت با ديگر پيامبران را بیان نموده که در این مقال مختصر به آنها اشاره می شود:

1. اخلاص.

قرآن کریم در باره مخلص بودن آن حضرت می فرماید: «اى پيامبر، به خاطر بياور بندگان ما ابراهيم و اسحاق و يعقوب را كه صاحبان دست ها (ى نيرومند) و چشم ها (ى بينا) بودند. ما آنها را با خلوص ويژه اى خالص كرديم، و آن يادآورى سراى آخرت بود.[1]

2. صالح بودن.

قرآن کریم در این باره می فرماید: «ما او؛ (حضرت ابراهیم (علیه السلام)) را به اسحاق؛ پيامبرى صالح، بشارت داديم».[2]

صالح بودن یکی از بالاترین ثناهایی است که خداوند درباره برخی از بندگان به کار برده است. صالح در لغت به معنای نیک و اهلیت آمده است. در آیه شریفه با صراحت تمام حضرت اسحاق (علیه السلام) را توصیف به نیک و صالح بودن می نماید.

3. برخورداری از رحمت خداوند.

خداوند در این مورد می فرماید: «و چون (ابراهیم (علیه السلام)) از آنها و از آنچه غیر از خدا می پرستیدند، کناره گرفت، اسحاق و یعقوب را به او عطا کردیم و همه را پیامبر نمودیم. و آنها را از رحمت خویش بهره مند ساختیم …».[3]

4. امام بودن.

قرآن کریم در این باره می فرماید: «و اسحاق و علاوه بر او، يعقوب را به وى بخشيديم و همه آنان را مردانى صالح قرار داديم! و آنان را پيشوايانى قرار داديم كه به فرمان ما، (مردم را) هدايت مى كردند و انجام كارهاى نيک و برپاداشتن نماز و اداى زكات را به آنها وحى كرديم و تنها ما را عبادت مى كردند».[4]

5. مبارک و دارای برکت.

در این رابطه خداوند می فرماید: «و بر او و بر اسحاق برکت دادیم و از فرزندانشان برخی نیکوکار و برخی آشکارا بر خود ستمکار هستند».[5]

آیه می فرماید: برکات دین و دنیا را به آنها افاضه کردیم؛ از این رو پیامبران از نسل آنها قرار داده شدند یا اینکه مراد از آن، کثرت فرزندان آنها و بقای آنان در قرن های متمادی تا قیامت است.

6. عابد و اهل عبادت.

خداوند سبحان می فرماید: «و آنان پرستشگر ما بودند».[6] برخی از مفسران تقدم «لنا» بر «عابدین» را نشان حصر و اشاره به توحید خالص این سه پیامبر (ابراهیم، اسحاق و یعقوب) دانسته اند. عده ای دیگر نیز عابد بودن آنها را به خشوع در طاعت و عبادت و خلوص در بندگی تفسیر کرده اند.

7. نيرومند و بصير.

قرآن کریم در این زمینه می فرماید: «و به خاطر بياور بندگان ما ابراهيم و اسحاق و يعقوب را، صاحبان دست ها (ى نيرومند) و چشم ها (ى بينا».[7]

علامه طباطبايى در تفسير اين آيه مى‌گويد: «اُولِى الاَيدى وَالاَبصر» كنايه از توان آنها در اطاعت و پرستش خداوند و رسيدن به خير و ديدن راه حق براى گزينش اعتقاد صحيح است.[8] از ابن عباس و مجاهد و قتادة نقل شده كه معناى آن «اولى العلم والعمل»؛ یعنی «دارای علم و عمل» است.[9]

[1]. ص، 45 و 46.

[2]. صافات، 112.

[3]. مریم، 49 و 50.

[4]. انبیاء، 72 و 73.

[5]. صافات، 113.

[6]. انبیاء، 72 و 73.

[7]. ص، 45.

[8]. ‏طباطبایى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج 17، ص 211.‏

[9]. طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تحقیق: با مقدمه بلاغى، محمد جواد، ج 8، ص 749.‏