احکام موقوفات مسجد

وقف کردن برای مسجد دارای احکام خاصی است که عدم رعایت آنها موجب می شود که نیّت واقف به مرحله اجرا در نیاید.

یکی از نکات قابل توجه در بحث وقف بر مسجد، این است که اگر واقف برای موقوفات متعلق به مسجد، متولی و یا ناظر تعیین کند، کسی نمی تواند در امور مربوط به اداره موقوفات، مزاحم آنان شود، مگر این­که خیانت ایشان ثابت شود. دیگر این­که تغییر موقوفات مسجد جایز نیست و موقوفات مسجد را مانند هر موقوفه دیگری باید تنها در جهتی که واقف، معین نموده، مصرف کرد.

در ارتباط با چگونگی مصرف درآمدهای حاصل از موقوفات مسجد، باید گفت: چنانچه واقف، چگونگی مصرف درآمد و منافع حاصل از موقوفات مسجد را تعیین نموده باشد، بایستی به همان گونه که واقف معین نموده است، عمل شود. ولی در صورتی که چیزی را به طور مطلق، وقف برای مسجد نمایند (واقف معین نکند که چگونه در مسجد مصرف شود)، منافع آن چیز را باید در جهت تعمیر مسجد، تأمین روشنایی، فرش و خادم مسجد صرف کنند و اگر پس از مخارج مزبور، چیزی زیاد آمد، به امام جماعت مسجد بدهند.[1]

همچنین اگر کسی مِلکی را وقف کند که عواید آن را خرج مسجد کنند و به امام جماعت و به کسی که در آن مسجد، اذان می گوید بدهند، در صورتی که بدانند برای هر یک چه مقدار معین کرده، باید به همان روش مصرف کنند و اگر یقین نداشته باشند، باید اول مسجد را تعمیر کنند و اگر چیزی زیاد آمد، بین امام جماعت و کسی که اذان می گوید، به طور مساوی تقسیم نمایند و بهتر است که این دو نفر در تقسیم با یک­دیگر صلح کنند.[2]

در زمینه صرف منافع حاصل از موقوفات یک مسجد در مسجد دیگر نیز به مسئله ذیل اشاره می شود: «اگر مِلکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند، چنانچه آن مسجد نیاز به تعمیر ندارد و احتمال هم نمی رود که تا مدتی احتیاج به تعمیر پیدا کند، در صورتی که غیر از تعمیر، احتیاج دیگری نداشته باشد و عایداتش در معرض تلف و نگه­داری آن لغو و بیهوده باشد، می توانند عایدات آن مِلک را به مصرف مسجدی که احتیاج به تعمیر دارد، برسانند».[3]